พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
เรียน 10 คำใหม่
| ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| กํ๋าเหนิดของสั๋ต | กำเหินฯดขอฯงสัตฯ | [กำเหนิดของสัต] | น.กำเนิดของสัตว์ - มี ๔ จำพวก คือ (๑)เกิดในครรภ์ ได้แก่คนและสัตว์เดียรัจฉานที่ออกลูกเป็นตัว (๒)เกิดในไข่ เช่น ไก่ นก (๓)เกิดในไคล ที่ชื้นแฉะสกปรก เช่น หนอนบางอย่าง และสัตว์ชั้นต่ำ พวกไฮดรา อะมีบา (๔)เกิดผุดขึ้น เช่น เทวดา สัตว์นรก |
| ผีก๋ะ | ผีกลฯะ | [ผีกละ] | น.ผีกละ/ผีปอบ - ผีชนิดหนึ่ง วิญญาณสิงอยู่ในคน หากเจ้าของไม่พอใจ หรือขัดใจใคร วิญญาณของผีก๋ะก็ไปเข้าสิงในผู้นั้น เพื่อเรียกร้องจะกินอาหารหรืออื่นๆ แล้วแต่เงื่อนไข คนที่ถูกผีก๋ะสิงจะแสดงอาการต่างๆ ผิดปกติไป เช่นร้องไห้วี้ดว้ายโหยหวน พูดเพ้อเจ้อเป็นปริศนา หรือแสดงอาการอื่นที่ไม่เป็นปกติ หมอผีจะต้องใช้คาถาอาคมถามว่าเป็นใคร มาจากไหน ผิดใจกันเรื่องอะไร ไล่ออกให้เร็วที่สุด ถ้าผีนั้นเฮี้ยนมาก ก็จำเป็นต้องใช้แส้อาคมเฆี่ยนตีให้เจ็บแสบ หรือถึงขั้นโกนผมให้เกิดความละอายขายหน้า ผีก๋ะใช้นกเค้าแมวเป็นสัตว์พาหนะ เรียก "นกเก๊าผีก๋ะ" เชื่อกันว่าเมื่อได้เห็นนกชนิดนี้ที่ไหน ใกล้ๆบริเวณนั้นจะต้องมีผีก๋ะ หนุ่มๆ เวลาไปแอ่วสาวบ้านใด ก่อนจะขึ้นเรือนหรือตอนกลับ หากมีเสียง "นกเก๊าผีก๋ะ" ร้องส่ง สาวบ้านนั้นชวนสงสัยว่าเป็น "ผีก๋ะ" |
| ภาษาถิ่น | ภาษาถิ่นฯ | [ภาษาถิ่น] | น.ภาษาถิ่น - ภาษาที่ใช้กันเฉพาะในท้องถิ่นใดท้องถิ่นหนึ่ง ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น ภาษาถิ่นเหนือ - ภาษาที่ใช้ในถิ่นล้านนา ๘ จังหวัดภาคเหนือของประเทศไทย คือ เชียงใหม่ ลำพูน ลำปางเชียงราย พะเยา แพร่ น่าน และแม่ฮ่องสอน มีทั้งภาษาพูดเรียก "กำเมือง" และภาษาเขียนเรียก "ตั๋วเมือง" |
| กิ๋นใจ๋ | กินฯไจ | [กินใจ] | ก.รู้สึกแหนงใจ,รู้สึกสะเทือนใจ |
| ใส่กั๋น | ไส่กันฯ | [ใส่กัน] | ก.ท้าพนันกัน,ร่วมทุนกัน |
| แจ้ต๋อง | แช่ตอฯง | [แช่ตอง] | ก.นำต๋องตึง (ใบพลวงแห้ง) แช่น้ำเพื่อให้นิ่มก่อนจะทำการไพรให้เป็นตับ |
| สอนย่าง | สอฯรย่างฯ | [สอนย่าง] | ดู...สอนเตียว |
| ขื่อ | ขื่ | [ขื่อ] | น.ไม้เครื่องบนสำหรับยึดหัวเสาด้านขวาง |
| แกบอ่อน | แกลฯปฯฯอ่อฯร | [แกลบอ่อน] | ดู...แกบมุก |
| จั๊กดาบ | ชักฯดาปฯ | [ชักดาบ] | ก.ชักดาบออกจากฝัก สำ.ซื้อของหรือเป็นหนี้แล้วไม่ยอมจ่ายเงิน |