พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์​ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
กวั๋งกัวฯง[กวัง]ก.มึนงง,หลงใหล; จวั๋ง ก็ว่า
สะดุ้งสดุ้ง[สะดุ้ง]ก.ไหว้ตัวขึ้นทันทีด้วยความตกใจ เพราะไม่ทันรู้ตัวหรือไม่ได้คาดหมายไว้
ผิ๋ดคูผิดฯระฯคู[ผิดครู]ก.คนล้านนานับถือครู มีการขึ้นครูหรือยกครู ทำหิ้งผีครูไว้ หากตนเองละเลย ไม่กราบไหว้ยกย่องด้วยกตเวที จะทำให้เป็นทุกข์ เจ็บป่วย บางรายเป็นบ้าไปก็มี
หลอกหลฯอฯก[หลอก]ก.หลอก - ลวง,ทำให้เข้าใจผิด,ทำให้สำคัญผิด,ทำให้กลัว เช่นผีหลอก
เจ้า กั๋มม์นาย..รเจั้ากัม์มฯนาฯยฯเวรฯ[เจ้ากัมม์นาย..ร]น.เจ้ากรรมนาย..ร - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''เจ้ากั๋มม์นาย..ร''; เจ้ากรรมนาย..ร คือ คน สัตว์ หรือ วิญญาณ ที่เคยมีความเกี่ยวข้องกับเรามาในอดีตจนกระทั่งถึงปัจจุบัน รวมถึงตัวเราเองด้วย: เจ้ากรรมนาย..ร ที่แท้จริงก็คือตัวเราเอง ถ้าเราสร้างกรรมใดขึ้นก็เป็นเจ้าของกรรมนั้น ต้องรับและสนองผลที่เกิดขึ้นจากการกระทำนั้น เช่น ถ้ายืมเงินแล้วยังใช้หนี้ไม่หมด ก็ถือว่า ยังเป็นหนี้ ยังไม่หมดหนี้ ใครจะเข้าใจไปกว่าเจ้าหนี้และลูกหนี้ ดังพุทธวจนะที่ว่า ''กัมมัง วัตตะตี โลโก - สัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรม'' ถัดไปก็คือ มนุษย์ด้วยกัน อยู่ใกล้ชิดกับเรามากที่สุด สามารถทำบาปบุญคุณโทษ ความดีใจเสียใจให้เกิดขึ้นกับเราตลอดเวลา สำหรับอินทร์ พรหม เทวดา เขามีฤทธิ์สามารถให้คุณให้โทษแก่เราได้ ส่วนผี ไม่ว่าจะเป็น เปรต อสุรกาย หรือปีศาจต่างๆนั้น ทำอันตรายเราได้ยาก เพราะผลกรรมเขาหนัก จึงไม่มีฤทธิ์มากจนถึงขั้นทำร้ายเราได้ง่ายๆ จึงอย่ากลัวจนเกินเหตุ ฉะนั้น เวลาทำบุญทุกครั้งจึงควรอุทิศส่วนก..ศลให้เขาด้วย จะได้อโหสิกรรมต่อกัน
แล่งแล่งฯ[แล่ง]ก.ผ่าตามยาว,จัดด้ายหรือไหมที่ทำเป็นกลุ่มให้เข้าอันดับ,ไต่สวนเอาความจริง ว.ยิ่ง,เกิน,ล่วง,ล้ำ,เพิ่ม,มากขึ้น (ใช้นำหน้าคำ) เช่น แล่งเฮียนแล่งง่าว - ยิ่งเรียนยิ่งโง่
ข้อนขิ่ง (กวี)ข้อฯรขิ่งฯ[ข้อนขิ่ง]ก.รวม,รวบรวม,ประมวล; เข๋าะข้อนขิ่ง ก็ว่า
ปากติ๋ดปากต่อยปากฯติดฯปากฯต่อฯยฯ[ปากติดปากต่อย]ก.จ้ำจี้จ้ำไช
เสี้ยวส้ยฯว[เสี้ยว]น.ชื่อเรียกพรรณไม้หลายชนิด จำพวกต้นชงโค ก.ว.เฉ,ไม่ตรง มักใช้เมื่อใช้ของมีคมตัดสิ่งที่เป็นแผ่น อย่างเอากรรไกรตัดกระดาษ มีดกรีดใบตอง เป็นต้น; จ๊วย,ส้วย ก็ว่า
ปู๋นดีจ๊ะปูรดีชะ[ปูนดีชะ]ว.น่าเกลียด,น่าขยะแขยง

สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2564-65 / Copyright 2021-22. All rights reserved.
จรีย์ สุนทรสิงห์ สำนักมรดกล้านนา จ.เชียงใหม่