พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
หม้อน้ำก้าบหํมฯอฯมฯอฯนาฯคาฯปฯ[หม้อน้ำคาบ]น.หม้อ กระถาง อ่าง ที่เคลือบผิวด้วยน้ำยาแล้ว ดู...น้ำก้าบ
หม้อไฟหํมฯอฯไฟ[หม้อไฟ]น.หม้อใส่ถ่านติดไฟ ในพิธีเผาศพ
หม้อสาวหํมฯอฯมฯอฯสาวฯ[หม้อสาว]น.หม้อขนาดค่อนข้างใหญ่ มักใช้ต้มน้ำ
หม้อห้อมหํมฯอฯห้อฯม[หม้อห้อม]น.หม้อที่บรรจุห้อม คือสีที่หมักไว้ย้อมผ้า เรียกผ้าที่ผ่านการย้อมด้วย
หม้อไหดอกหํมฯอฯมฯอฯไหดอฯก[หม้อไหดอก]น.ภาชนะดินเผาทรงกระบอกขนาดย่อมใช้เป็นแจกัน
หม้อไหตะไหลป้ากหํมฯอฯมฯอฯไหตไหลฯพากฯ[หม้อไหตะไหลพาก]น.เครื่องใช้ในครัว มี หม้อ ไห ถาด ทัพพี
หม้อไหหลวงหํมฯอฯมฯอฯไหลวฯง[หม้อไหลวง]น.โอ่งมังกร,โอ่งลายมังกร
หม้อหน้า ฮกหํมฯอฯห้นฯาร฿กฯ[หม้อหน้ารก]น.หม้อนรก - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''หม้อหน้าฮก''; แหล่งลงโทษผู้ทำความชั่วเมื่อตายไปแล้ว จะต้องตกนรกไปชดใช้บาปกรรมตามความหนักเบา มากน้อย ที่ได้ทำในขณะที่มีชีวิตอยู่ในเมืองมนุษย์ ดังปรากฏใน ไตรภูมิพระร่วง ว่า ''ฝูงสัตว์ที่เป็นมนุษย์มี 2 จำพวก คือพวกที่ทำแต่ความชั่วช้าต่างๆ เมื่อตายไปย่อมไปเกิดในอบายภูมิ ถ้าเกิดเป็นมนุษย์ก็จะอัปลักษณ์บัดสี ส่วนพวกมนุษย์ที่ฝักใฝ่ประกอบแต่กรรมดี เมื่อตายจะได้ไปเกิดในสวรรค์ชั้นสูงขึ้น'' และยังได้กล่าวถึงนรกอีกว่ามี 8 ขุม แต่ละขุมมีลักษณะแตกต่างกัน ตามความหนักเบาของโทษ(กรรม)ที่ได้กระทำมา เช่น นรกขุมที่ 1 ชื่อ ''สัญชีพนรก'' สำหรับผู้มีโทษ(บาปกรรม)น้อย เช่น เป็นโจรปล้นทำลายทรัพย์สิน เป็นผู้มีอำนาจข่มเหงผู้ต่ำต้อยกว่า เป็นต้น ลักษณะของนรกขุมนี้คือ พื้นเหล็กหนาเผาไฟจนลุกโชน มีขอบทั้ง 4 ด้าน มีอาวุธต่างๆ เช่น หอก ดาบ ฆ้อน ถูกเผาไฟลุกแดงจัด สัตว์นรกวิ่งพล่าน เท้าเหยียบไฟ ร่างกายถูกเผา สรรพาวุธฟัน แทง สับ ทุบ สัตว์นรกเจ็บปวดทรมาน ร้อนครวญครางดิ้นเร่าๆ ร่างกายฉีกขาดแล้วมาต่อกันใหม่โดยทันที ทรมานไปจนกว่าจะหมด..รกรรม'' และขุมที่ 8 เป็นขุมสุดท้ายชื่อ ''อเวจีมหานรก'' สำหรับสัตว์นรกพวกทำกรรมหนัก เช่น ฆ่ามารดาบิดา เป็นต้น ลักษณะของนรกขุมนี้ มีกำแพงปิดทั้ง 6 ด้าน มีหลาวแทงสัตว์นรกจนทะลุตรึงร่าง ให้ยืนกางแขนขาจำนวนหลายสิบเล่ม จนไม่สามารถขยับตัวได้ ถูกแผดเผาตลอดเวลาจนกระดูกแดงฉาน เป็นทุกข์ทรมานยิ่งนัก; ดู...หน้าฮก
หม้อหนึ้งหํมฯอฯหึ้นฯง[หม้อหนึ้ง]น.หม้อนึ่ง - หม้อที่ใช้ในการนึ่งข้าว นึ่งผัก เป็นต้น คู่กับไหข้าว
หม้อแหม้หํมฯอฯมฯอฯแห้มฯ[หม้อแหม้]น.นั่งพับเพียบ; ป้อหละแหม้ ก็ว่า