พจนานุกรมภาษา ล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนา	อักษรล้านนา	เทียบอักษรไทย	ความหมาย
ยาง(ออกเสียงขึ้นจมูก)	ยางฯ	[ยาง]	น๑.กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ยาง''; กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ หรือ ยาง เป็นชาวเขากลุ่มใหญ่ที่สุด อาศัยอยู่หนาแน่นในบริเวณพื้นที่ป่าทางทิศตะวันตกของประเทศไทยบริเวณชายแดนไทย-เมียนมาร์ กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ครอบคลุม 18 จังหวัด คือ 7 จังหวัดในภาคตะวันตก ได้แก่ ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี สุพรรณบุรี อุทัยธานี และภาคเหนือ 11 จังหวัด ประกอบด้วย กำแพงเพชร สุโขทัย ตาก แพร่ น่าน ลำปาง ลำพูน เชียงใหม่ พะเยา และเชียงราย; รวมประชากรทั้งหมดในปี พ.ศ. 2560 ใน 1,930 กลุ่มบ้าน 125,673 หลังคาเรือน จำนวน 549,395 คน (รายงานโครงการสำรวจข้อมูลชุมชนกะเหรี่ยง โดยเครือข่ายกลุ่มเกษตรกรภาคเหนือ:- กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ มีชื่อเรียกหลากหลาย โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดอย่างชาวไทใหญ่และไทยวน (คนเมืองในล้านนา) มักจะเรียกว่า ''ยาง'' ประกอบด้วย ''ยางขาว'' ใช้เรียกกะเหรี่ยงสกอร์และกะเหรี่ยงโปว์, ''ยางเผือก'' ไม่ทราบที่มา, ''ยางเปียง'' เป็นคำที่หมู่คนชาวเหนือ(ชาวล้านนา)เรียก โดยคำว่า ''เปียง'' ภาษาล้านนาแปลว่า ''ที่ราบ'' ดังนั้น ยางเปียง จึงหมายถึงกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ตามบริเวณที่ราบ; ยางกะเลอ เรียกกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่บริเวณป่า เนินเขา หรือชายเขา; ''ยางป่า'' เรียกกะเหรี่ยงในหมู่ชาวไทย; กะหร่าง คนไทยในประจวบคีรีขันธ์ใช้เรียกกะเหรี่ยงทุกกลุ่ม; ''บามาคะยิน-Bama Kayin'' กะเหรี่ยงพม่า; ''ตาเลงคะยิน-TaLiang Kayin'' กะเหรี่ยงมอญ; ''กะเรง'' เป็นคำเรียกกะเหรี่ยงสะกอร์ในหมู่ชาวมอญ; น๒.นกยาง - นกชนิดหนึ่ง ปากแหลม ขายาว มีทั้งชนิดสีขาว สีเขียว สีน้ำตาล สีดำชอบหากินตามทุ่งนาชายน้ำ กินปลา แมลง สัตว์น้ำขนาดเล็ก ถ้าเขียน อฺยฺาง หมายถึงกาวหรือยางเหนียวหรือผลิตผลจากยางพารา; ดู...ยาง
สะหนงขงขวาย	ส฿นฯๆงข฿งฯขวฯายฯ	[สนงขงขวาย]	ดู...ขงขวาย
ป๋าหลิม	ปลฯาหิลฯม	[ปลาหลิม]	น.ปลาช่อน คำเมืองเรียก ''ป๋าหลิม'' - เป็นชื่อปลาน้ำจืด ลำตัวทรงกระบอกเรียวยาว ครีบหลังและครีบก้นยาว ครีบอกใหญ่ ส่วนท้ายแบนข้างเล็กน้อย ลำตัวคล้ำอมเขียวหรือน้ำตาลอ่อน ท้องสีขาว มีเกล็ดในแนวเส้นข้างลำตัว ๕๒-๕๗ เกล็ด มีลายดำพาดเฉียง ๖-๗ ลาย นิยมใช้ทำปลาเค็ม (ป๋าบ้วง)
ยึ่ง	ยึ่งฯ	[ยึ่ง]	ว.คงอยู่,คงที่,ไม่ลดลง; เช่น น้ำยึ่ง น้ำคงอยู่
เดือดบ้านนันเมือง	เดิอฯอนัเมิอฯง	[เดือดบ้านนันเมือง]	ก.ส่งเสียงอึกทึกเต็มบ้านเต็มเมือง
ผะหยาปึ๋ก	ผๆยฯาปึกฯ,ระฯบยฯาปึกฯ	[ผยาปึก,ประยาปึก]	ดู...ผะหยาหลึ๋ก
โก่ง	โก่฿งฯ	[โก่ง]	ก.ทำให้โค้ง ว.โค้ง; ก่ง ก็ว่า
หยฺ่อง	อยฯอฯง	[อฺยฺ่อง]	น.หย่อง - อุปกรณ์ที่มีสองขางอโค้งตรงกลาง เพื่อใช้ขาทั้งสองเสียบลงไปในสิ่งที่ต้องการยึดให้แน่น เช่น หย่องผม หย่องสายไฟฟ้า เป็นต้น ก.ย่อง - เดินใช้ปลายเท้าจรดลงเบาๆ เพื่อแอบมิให้ผู้อื่นรู้เห็น
ห..่	หี่	[ห..่]	ก.หรี่,ซ่อนเร้น,ปกคลุม,ปิดบัง,ลดช่องว่าง
ไฝ่เอื้อ	ไฝ่เอิ้อฯอ	[ไฝ่เอื้อ]	ก.ต้องการ,ปรารถนา,รัก,ชอบ (มักเล็งไปในทางชู้สาว)