พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
เรียน 10 คำใหม่
| ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| ธาตุปีเกิด | ธาฯตฯปีเกิดฯ | [ธาตุปีเกิด] | น.พระธาตุประจำปีเกิด - 1.ปีชวด(หนู) ''พระธาตุศรีจอมทอง'' วัดพระธาตุศรีจอมทอง พระอารามหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ 2.ปีฉลู(วัว) ''พระธาตุลำปางหลวง'' วัดพระธาตุลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง 3.ปีขาล(เสือ) ''พระธาตุช่อแฮ'' วัดพระธาตุช่อแฮ อ.เมือง จ.แพร่ 4.ปีเถาะ(กระต่าย) ''พระธาตุแช่แห้ง'' วัดพระธาตุแช่แห้ง อ.ภูเพียง จ.น่าน 5.ปีมะโรง(งูใหญ่) ''พระธาตุหลวงพระสิงห์'' วัดพระสิงห์ วรมหาวิหาร อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 6.ปีมะเส็ง(งูเล็ก) ''พระพระเจดีย์ศรีมหาโพธิ์'' รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย (พระเจดีย์เจ็ดยอด วัดโพธาราม มหาวิหาร หรือวัดเจ็ดยอด อ.เมือง จ.เชียงใหม่ - แทน) 7.มะเมีย(ม้า) ''พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดากอง'' ประเทศเมียนมาร์ (พระบรมธาตุเมืองตาก วัดพระบรมธาตุ จ.ตาก ซึ่งจำลองมาจากเจดีย์ชเวดากอง-แทน) 8.ปีมะแม(แพะ) ''พระบรมธาตุดอยสุเทพ'' วัดพระธาตุดอยสุเทพ ราชวรวิหาร อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 9.ปีวอก(ลิง) ''พระธาตุพนม'' วัดพระธาตุพนม วรมหาวิหาร อ.ธาตุพนม จ.นครพนม 10.ปีระกา(ไก่) ''พระธาตุหริภุญชัย'' วัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิหาร อ.เมือง จ.ลำพูน 11.ปีจอ(สุนัข) ''พระธาตุเกศแก้วจุฬามณี'' สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ (พระเจดีย์วัดเกตการาม อ.เมือง จ.เชียงใหม่-แทน) 12.ปีก..น(หมู/ช้าง) ''พระธาตุดอยตุง'' วัดพระธาตุดอยตุง อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย) |
| ผีขุนน้ำ | ผีขุรนาฯ | [ผีขุนน้ำ] | น.อารักษ์ประจำต้นน้ำแต่ละสาย สิงสถิตอยู่บริเวณต้นน้ำบนดอยสูง เป็นความเชื่อของชุมชน เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวก็จะรวมตัวกันเพื่อเลี้ยงผีขุนน้ำที่ต้นกำเนิดของน้ำ (ขุน - ต้นน้ำ) เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวที ตอบแทนบุญคุณที่ได้ใช้น้ำในวิถีชีวิตประจำวัน และการหล่อเลี้ยงพืชผลการเกษตรของชาวบ้าน |
| ลายดินลายซาย | ลายฯดิลายฯซายฯ | [ลายดินลายซาย] | ว.มากมายเต็มไปหมด ดังเม็ดทรายเรี่ยราดบนผืนแผ่นดิน |
| สางเข้า | สางฯเขั้า | [สางเข้า] | น.ฉางข้าว,ยุ้งเก็บข้าว; ดู...สะเหวียน |
| ธรรม | ธัม์มฯ | [ธัมม์] | น.คัมภีร์ที่เกี่ยวข้องกับพระ พุทธศาสนา ตามปกติหมายถึงคัมภีร์ใบลาน; อาการพระสงฆ์ที่แสดงพระธรรมเทศนาโดยการอ่านจากคัมภีร์ใบลาน เรียก ว่าธรรม |
| เหมียดตี๋นสุ๋ด | หมฯยฯดตีนฯสุด | [เหมียดต..นสุด] | ก.จัดชายมุ้งให้เรียบร้อย (กันไม่ให้ยุงเข้า) |
| เขี้ยว | ข้ยฯว | [เขี้ยว] | น.เขี้ยว - ฟัน,เดือยที่ทำขึ้นเพื่อให้เกาะกับสิ่งอื่นได้ ก.เคี่ยว - ต้มนานๆ เพื่อให้เปื่อยหรือให้น้ำงวดลง เช่น เขี้ยวบ่าป๊าว-เคี่ยวมะพร้าว |
| ขอจ๊ก | ขํอฯช฿กฯ | [ขอชก] | น.จอบ; ดู...ขอบ๋ก |
| แคม | แฅมฯ | [แฅม] | ว.ริม,ขอบ,รอบนอก |
| ผ่อน | ผ่อฯร | [ผ่อน] | ว.หย่อนลง,ลดลง,คลายความตึง |