พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
บุ๋บุ[บุ]ก.ฝ่าเข้าไป,แหกเข้าไป,ทะลุออกไป; บุ๋บุ่น ก็ว่า
บุ๋บุ่นบุบุ่ร[บุบุ่น]ดู...บุ๋
บุก ออกเสียง บุ๋กบุก[บุก]น.บุก - ภาษาถิ่นเหนือ(คำเมือง) ออกเสียง ''บุ๋ก''; บุก หรือ บุ๋ก เป็นไม้ล้มลุกเนื้ออ่อน ลำต้นกลมอวบ สีเขียวเข้ม ตามต้นมีรอยด่างเป็นดวงๆ เขียวสลับขาว สูง 1-2 เมตร, ใบเดี่ยว แตกใบที่ยอด กลุ่มใบแผ่เป็นแผงคล้ายร่มกาง ก้านใบต่อเนื่องกันเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 ใบ รูปใบยาว ปลายแหลม ยาว 12-15 ซ.ม.ขอบใบหยักเว้าเป็นแฉกลึก, ดอกสีเหลือง ประกอบด้วยปลีและจานรองดอก ออกดอกในฤดูฝน บานตอนเย็น กลิ่นเหม็นมาก, หน้าแล้งต้นแห้งตายเหลือแต่หัวอยู่ใต้ดิน เมื่อจานรองดอกโรยเหลือแต่หัวปลีซึ่งจะกลายเป็นผล ก่อนออกดอกต้นจะตายเหลือแต่หัวเป็นก้อนกลมสีขาว ขนาด 6-10 ซ.ม.เจริญเติบโตอยู่ใต้ดิน: หัวบุกมีสรรพคุณ มีสารสำคัญต่างๆ มากมาย ลดน้ำตาลในเลือดได้ดี ทางการแพทย์แปรรูปใช้เป็นอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคมีไขมัน มีน้ำตาลในเลือดสูง, ทางด้านโภชนาการ มีการแปรรูปหัวบุกเป็น ''เส้นบุก'' ลักษณะเป็นเส้นเล็กๆใสคล้าย ''เส้นแก้ว'' หรือ วุ้นเส้น(งุ้น) รสอร่อย มีขายทั่วไป นำไปปรุงเป็นอาหารต่างๆ ได้เช่นเดียวกับ เส้นแก้วหรือวุ้นเส้น เหมาะสำหรับหมู่คนที่ลดน้ำหนัก หรือผู้สูงอายุ หรือผู้ที่ต้องควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด หรือผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน, เหง้าและก้านใบใช้ปรุงเป็นอาหารได้: ส่วนที่เป็นพิษ เหง้าและก้านใบ ถ้าปรุงไม่ดี กินเข้าไปทำให้ปากและลิ้นพอง; ดู...เส้นบุก
บุ๋กลอบุกรํอฯ[บุกรอ]น.บุกรอ - บุกชนิดหนึ่งต้นสีลาย
บุงบุง[บุง]น.กระบุง - ภาชนะสานทึบทรงกลมสูง ส่วนกลางป่องออก ก้นเป็นสี่เหลี่ยม ใช้บรรจุของ; เปี๊ยด ก็ว่า
บุงตีบบุงตีปฯ[บุงตีบ]น.กระบุงทรงกลมตรงส่วนกลางไม่ป่อง ที่ปากมีหูสองด้านเพื่อสอดไม้คานกลมสำหรับคอนหรือหาบ
บุ่งบุ่ง[บุ่ง]น.ภาชนะไม้ไผ่สานทรงสูงขนาดใหญ่ ใช้เก็บสิ่งของ อย่างข้าวเปลือก เป็นต้น ปุ่ม ก็ว่า
บุ้งบุ้ง[บุ้ง]น.ผักบุ้ง,ผักบุ้งไทย, - ไม้เถาทอดเลื้อยตามพื้นดินที่ชื้นแฉะหรือบนผิวน้ำ ดอกเป็นรูปแตร สีขาวอมชมพูหรือม่วงอ่อน ลำต้นกลวง ยอดใช้เป็น ภาษาสุภาพ(ราชาศัพท์)เรียก "ผักทอดยอด" ; ผั๋กบุ้งหนอง ก็ว่า
บุ้งจีนบุ้งจีนฯ[บุ้งจีน]น.ผักบุ้งพันธุ์หนึ่ง ลำต้นกลวง ปล้องใหญ่กว่าผักบุ้งไทย ก้านใบสีเขียวอ่อน ดอกสีขาว
บุ้งหนองบุ้งหนฯอฯง[บุ้งหนอง]ดู...บุ้ง