พจนานุกรมภาษา ล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนา	อักษรล้านนา	เทียบอักษรไทย	ความหมาย
เหล้ม	เห้ลฯม	[เหล้ม]	ล.เล่ม - ลักษณะนามเรียกของที่ยาวเรียว และเรียกของบางชนิด เช่น เกวียน สมุด หนังสือ
ผ้ายสู่	ผ้ายฯสู่	[ผ้ายสู่]	ก.ไปสู่,ไปหา
จะไปเยียะจ๊ะอั้น	จะไพเยยฯะชะอั้นฯ	[จะไพเยียะชะอั้น]	ว. อย่าทำเช่นนั้น,ห้ามทำเช่นนั้น,อย่าทำแบบนั้น
แก้	แก้	[แก้]	น.เรียกยาสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคทั่วไปว่า อยาแก้ ก.ทำให้หลุดออกจากที่หรือสภาวะที่จำกัด
ก๋บหงอน	ก฿ปฯหงฯอฯร	[กบหงอน]	น.กบชนิดหนึ่ง ตัวโต อาศัยอยู่ตามลำห้วยในป่าทึบ เมื่อโตจะมีหงอนบนหัว; แงด ก็ว่า
สังขานต์ล่อง	สังขฯาน์ตฯล่อฯง,สํฯขาน์ตฯล่อฯง	[สังขานต์ล่อง,สังกรานต์ล่อง]	น.วันมหาสงกรานต์; ดู...ปี๋ใหม่เมือง และ วันสังขานล่อง
สิ้นไหมคำ	สิ้นฯไหมฯฅำ	[สิ้นไหมฅำ]	น.ผ้าซิ่นที่ทอดิ้นทอง ซึ่งมีทั้งทอด้วยดิ้นทองทั้งตัวหรือเฉพาะที่เชิง หรือมีดิ้นเงินทอแทรกรวมอยู่ด้วย
บ่าฮกฟ้า	บ่าฯร฿กฯฟ้า	[บ่ารกฟ้า]	น.รกฟ้า - ไม้ต้นขนาดใหญ่ เปลือกต้นสีเทาถึงเทาปนดำ แตกเป็นร่องลึกและเป็นสะเก็ดหนาแข็ง กิ่งใบอ่อน และช่อดอกมีขนนุ่มสีสนิมเหล็ก ผลรูปรี มีครีบ ๕ ครีบ เปลือกให้น้ำฝาดสีแดง ใช้ย้อมสี และใช้ทำยา
ยาง(ออกเสียงขึ้นจมูก)	ยางฯ	[ยาง]	น๑.กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ยาง''; กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ หรือ ยาง เป็นชาวเขากลุ่มใหญ่ที่สุด อาศัยอยู่หนาแน่นในบริเวณพื้นที่ป่าทางทิศตะวันตกของประเทศไทยบริเวณชายแดนไทย-เมียนมาร์ กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ครอบคลุม 18 จังหวัด คือ 7 จังหวัดในภาคตะวันตก ได้แก่ ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี สุพรรณบุรี อุทัยธานี และภาคเหนือ 11 จังหวัด ประกอบด้วย กำแพงเพชร สุโขทัย ตาก แพร่ น่าน ลำปาง ลำพูน เชียงใหม่ พะเยา และเชียงราย; รวมประชากรทั้งหมดในปี พ.ศ. 2560 ใน 1,930 กลุ่มบ้าน 125,673 หลังคาเรือน จำนวน 549,395 คน (รายงานโครงการสำรวจข้อมูลชุมชนกะเหรี่ยง โดยเครือข่ายกลุ่มเกษตรกรภาคเหนือ:- กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ มีชื่อเรียกหลากหลาย โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดอย่างชาวไทใหญ่และไทยวน (คนเมืองในล้านนา) มักจะเรียกว่า ''ยาง'' ประกอบด้วย ''ยางขาว'' ใช้เรียกกะเหรี่ยงสกอร์และกะเหรี่ยงโปว์, ''ยางเผือก'' ไม่ทราบที่มา, ''ยางเปียง'' เป็นคำที่หมู่คนชาวเหนือ(ชาวล้านนา)เรียก โดยคำว่า ''เปียง'' ภาษาล้านนาแปลว่า ''ที่ราบ'' ดังนั้น ยางเปียง จึงหมายถึงกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ตามบริเวณที่ราบ; ยางกะเลอ เรียกกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่บริเวณป่า เนินเขา หรือชายเขา; ''ยางป่า'' เรียกกะเหรี่ยงในหมู่ชาวไทย; กะหร่าง คนไทยในประจวบคีรีขันธ์ใช้เรียกกะเหรี่ยงทุกกลุ่ม; ''บามาคะยิน-Bama Kayin'' กะเหรี่ยงพม่า; ''ตาเลงคะยิน-TaLiang Kayin'' กะเหรี่ยงมอญ; ''กะเรง'' เป็นคำเรียกกะเหรี่ยงสะกอร์ในหมู่ชาวมอญ; น๒.นกยาง - นกชนิดหนึ่ง ปากแหลม ขายาว มีทั้งชนิดสีขาว สีเขียว สีน้ำตาล สีดำชอบหากินตามทุ่งนาชายน้ำ กินปลา แมลง สัตว์น้ำขนาดเล็ก ถ้าเขียน อฺยฺาง หมายถึงกาวหรือยางเหนียวหรือผลิตผลจากยางพารา; ดู...ยาง
ถุ้ง	ถุ้ง	[ถุ้ง]	น.เรียกโพงตักน้ำจากบ่อน้ำว่า "น้ำถุ้ง"