พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
พะเยาพะเยัา[พะเยา]น.พะเยา/จังหวัดพะเยา - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''พะเยา''; พะเยา เดิมเป็นที่ตั้งของเมืองพะยาว ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พุทธศตวรรษที่ 16...อำเภอพะเยา จังหวัดเชียงราย ได้ยกฐานะขึ้นเป็น ''จังหวัดพะเยา'' เมื่อปี พ.ศ.2520 นับเป็นจังหวัดที่ 72 ของประเทศไทย ปัจจุบันเป็น 1 ใน 8 ของจังหวัดในล้านนา คือ พะเยา เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย แม่ฮ่องสอน ลำปาง แพร่ น่าน คำขวัญของจังหวัดพะเยา คือ ''กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคำ'' สารภี เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด; ดู...กว๊านพะเยา
กว๊านพะเยาค้วฯาฯนฯพะเยัา[คว้านพะเยา]น.กว๊านพะเยา - เป็นทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ อยู่ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดพะเยา มีเนื้อที่ 12831 ไร่ เกิดขึ้นจากกรมประมงได้ทำประตูกั้นน้ำ เพื่อให้ราษฎรมีน้ำใช้ในฤดูแล้ง และในฤดูฝนก็กั้นไม่ให้น้ำไหลแรงไปท่วมเรือกสวนไร่นาที่อยู่ปลายน้ำ ตั้งอยู่ใจกลางเมืองพะเยา มีทิวเขาเป็นฉากหลัง เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาต่างๆ ด้วยความสมบูรณ์ของพันธุ์ปลาที่กว๊านพะเยา ทำให้เป็นแหล่งผลิตปลาส้มรายใหญ่และขึ้นชื่อ จนกลายเป็นสินค้าที่มีชื่อเสียงของจังหวัดพะเยา; ดู...พะเยา
แม่ฮ่องสอนแม่ฮ่อฯงสอฯร[แม่ฮ่องสอน]น.แม่ฮ่องสอน/จังหวัดแม่ฮ่องสอน - ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นเมืองเมื่อ พ.ศ.2417 โดยพระเจ้าอินทรวิชยานนท์ เจ้าหลวงเชียงใหม่ เจ้าเมืองประเทศราชแห่งสยามประเทศ ได้ชื่อว่าเป็น ''เมืองสามหมอก'' เนื่องจากมีสภาพภูมิประเทศเต็มไปด้วยภูเขาสูงสลับซับซ้อน สภาพอากาศมีหมอกปกคลุมเกือบตลอดปี มีความหลากหลายด้านวัฒนธรรม และความหลากหลายของประชากรจากหลายกลุ่มชาติพันธุ์ แม่ฮ่องสอน เป็น 1 ใน 8 จังหวัดในดินแดนล้านนา คือ แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย พะเยา ลำปาง แพร่ น่าน คำขวัญประจำจังหวัด ''หมอกสามฤดู กองมูเสียดฟ้า ป่าเขียวขจี ผู้คนดี ประเพณีงาม ลือนามถิ่นบัวตอง'' กระพี้จั่น หรือ ปี๊จั่น เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด; ดู...ปี๊จั่น
เมืองแป้เมิอฯงแระฯพ่[เมืองแพร่]น.แพร่/จังหวัดแพร่ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''แป้/เมืองแป้''; จังหวัดแพร่ หรือ เวียงโกศัย เป็นเมืองเก่าตั้งอยู่ในภาคเหนือ ไม่มีประวัติจารึกไว้ว่าสร้างขึ้นเมื่อใด ต้องอาศัยหลักฐานของเมืองอื่น เช่น พงศาวดารโยนก ตำนานเมืองเหนือ จารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช เป็นต้น จนกระทั่ง พ.ศ. 2500 ทางราชการได้ประกาศจัดตั้ง ''เมืองแพร่'' ขึ้นเป็น ''จังหวัดแพร่'' ปัจจุบันเป็น 1 ใน 8 ของจังหวัดในล้านนา คือ แพร่ เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย พะเยา แม่ฮ่องสอน ลำปาง น่าน คำขวัญประจำจังหวัดแพร่ คือ ''หม้อห้อมไม้สัก ถิ่นรักพระลอ ช่อแฮศรีเมือง ลือเลื่องแพะเมืองผี คนแพร่นี้ใจงาม'' ยมหิน เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด; จังหวัดแพร่ มีชื่อเสียงด้าน ผ้าฺหม้อห้อม ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ ปัจจุบันได้มีการพัฒนาทั้งรูปแบบและเทคนิคมากมาย; ดู...ผ้าหม้อห้อม
เมืองน่านเมิอฯงนาฯ่นฯ[เมืองน่าน]น.น่าน/จังหวัดน่าน - เป็นจังหวัดเล็กๆ ทางภาคเหนือ ซึ่งยังคงไว้ซึ่งความน่ารักของบ้านเมือง ผู้คน วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม และธรรมชาติ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน มีประชากรเป็นคนไทย และกลุ่มชาติพันธุ์อาศัยอยู่มากมาย เช่น ม้ง เมี่ยน ขมุ มลาบรี มูเซอ ไทลื้อ ไทพวน และไทยวน(คนเมือง) อาศัยอยู่ร่วมกัน โดยมี ''แม่น้ำน่าน'' เป็นแม่น้ำสายสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิต และผูกพันกับชาวน่านมายาวนาน อีกทั้งยังเป็นแม่น้ำสายที่ยาวที่สุด(740 ก.ม)ในบรรดาต้นน้ำของแม่น้ำเจ้าพระยา ส่งความอุดมสมบูรณ์ไปยังภาคกลาง; ปัจจุบัน จังหวัดน่าน เป็น 1 ใน 8 จังหวัดในล้านนาคือ น่าน เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย พะเยา แม่ฮ่องสอน ลำปาง แพร่; คำขวัญประจำจังหวัดน่าน คือ ''แข่งเรือลือเลื่อง เมืองช้างงาดำ จิตรกรรมวัดภูมินทร์ แดนดินส้มสีทอง เรืองรองพระธาตุแช่แห้ง'' กำลังเสือโคร่ง เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด; ดู...กำลังเสือโคร่ง
มูลีไฟฟ้ามูลีไฟฟ้า[มูลีไฟฟ้า]น.บุหรี่ไฟฟ้า - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''มูลีไฟฟ้า''; บุหรี่ไฟฟ้า เป็นอุปกรณ์สูบบุหรี่ชนิดหนึ่ง ซึ่งใช้กลไกไฟฟ้าทำให้เกิดความร้อน และไอน้ำที่ประกอบไปด้วยสารเคมีต่างๆ โดยไม่มีควันจากกระบวนการเผาไหม้เหมือนบุหรี่ปกติทั่วไป มีส่วนประกอบหลักคือ แบตเตอรี่ ตัวทำให้เกิดความร้อน และน้ำยาที่จะถูกทำให้เป็นไอเข้าสู่ร่างกาย ได้แก่ ''นิโคติน'' เป็นสารพิษชนิดหนึ่ง ที่พบได้ทั้งในบุหรี่ไฟฟ้าและบุหรี่ปกติทั่วไป เป็นสารที่ทำให้ร่างกายเสพติดการสูบบุหรี่, ''โพรไพลีนไกลคอล'' เป็นส่วนประกอบในสารที่ทำให้เกิดไอ และ ''กลีเซอรีน'' เป็นสารเพิ่มความชื้นที่จะผสมผสานกับสารโพรไพลีนไกลคอล และอีกอย่างหนึ่งคือ ''สารแต่งกลิ่นและรส'' เป็นสารเคมีที่ใช้กับอาหารโดยทั่วๆไป แม้จะมีความปลอดภัยเมื่อรับประทานเข้าสู่ร่างกาย แต่ยังไม่ได้รับการยืนยันว่า เมื่อเปลี่ยนรูปแบบเป็นไอที่สูดหรือสูบแล้วเกิดผลกระทบอย่างไรต่อร่างกาย
บุหรี่ไฟฟ้าบุระฯหี่ไฟฟ้า[บุหรี่ไฟฟ้า]น.บุหรี่ไฟฟ้า - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''มูลีไฟฟ้า''; ดู...มูลีไฟฟ้า
ลำปางลำพางฯ[ลำพาง]น.ลำปาง/จังหวัดลำปาง - สร้างเมื่อ พ.ศ.1223 พร้อมกับเมืองหริภุญชัย(ลำพูน) ให้ชื่อว่า ''นครเขลางค์'' ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น ''นครลำปาง'' ได้จัดตั้งเป็นจังหวัด ในปี พ.ศ.2435 สมัยรัชกาลที่ 5 โดยขึ้นอยู่กับมณฑลพายัพ ในปี พ.ศ.2458 ต่อมาได้มีประกาศยกเลิกมณฑลทั่วราชอาณาจักร ลำปางจึงมีฐานะเป็น ''จังหวัดลำปาง'' ปัจจุบันเป็น 1 ใน 8 ของจังหวัดในดินแดนล้านนา ได้แก่ ลำปาง เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย พะเยา แม่ฮ่องสอน แพร่ น่าน; ''รถม้า'' เป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของลำปาง ตั้งแต่ พ.ศ.2458 เมื่อสร้างรางรถไฟมาถึงลำปาง รถม้ามีบทบาทสำคัญเป็นพาหนะรับส่งผู้โดยสารจากสถานีรถไฟเข้าสู่ตัวเมือง จนกระทั่งถึงปัจจุบัน และเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยว อาจกล่าวได้ว่าปัจจุบัน รถม้า เป็นยานพาหนะสำหรับใช้เพื่อการท่องเที่ยวประจำจังหวัดลำปาง; คำขวัญของจังหวัดลำปาง ''ถ่านหินลือชา รถม้าลือลั่น เครื่องปั้นลือนาม งามพระธาตุลือไกล ฝึกช้างใช้ลือโลก'', กระเจา หรือ ขะจาว เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด; ดู...ขะจาว
สตางค์แดงสทาฯง์คฯแดงฯสทางค์แดงน.สตางค์แดง - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''ซะตางแดง''; ดู...ซะตางแดง
เซาะซะตางโซอฯะซะทาฯงฯ[เซาะซะทาง]ก.หาเงิน - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''เซาะซะตาง''; หาเงิน/หาสตางค์ หรือ เซาะซะตาง คือ การทำงานอาชึพอย่างใดอย่างหนึ่งเพื่อให้ได้เงินมาใช้จ่าย เพราะเงินคือปัจจัยสำคัญที่ช่วยสร้างความสุขให้กับการใช้ชีวิต สามารถนำเงินไปซื้อหรือแลกเปลี่ยนกับปัจจัย 4 คือ ที่อยู่ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรคได้