พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
เผื่อบ่ป๋ะ | เผิ่อฯอบํปะ | [เผื่อบ่ปะ] | ว.เกรงว่าจะไม่ได้พบปะ |
แก่ง่ายต๋ายยาก | แก่ง่ายฯตายฯยากฯ | [แก่ง่ายตายยาก] | สำ.คำที่ผู้ชายบางคนใช้หมายถึงภรรยา |
อะทิกะวาร(บาลี) | อธิกวาฯรฯ | [อธิกวาร] | น.วันที่เพิ่มเข้าในปีจันทรคติ คือในปีนั้นเดือน ๙ (เหนือ) มี ๓๐ วัน แม้จะเป็นเดือนคี่ก็เป็นแรม ๑๕ ค่ำ; ปีที่เดือน ๙ (เหนือ) มี ๒๙ วัน เป็น ปกติวาร. ดู...เดือนดั๋บ |
ส้อนขวัญ | ส้อฯรขัวฯร | [ส้อนขวัน] | ก.ทำพิธีรับขวัญโดยใช้สวิง หรือ แซะ เป็นต้น ไปตักเอาขวัญของเจ้าชาตาที่เชื่อว่าหล่นอยู่ในที่เกิดเหตุเพื่อนำไปเทใส่ร่างที่ป่วยอยู่; ส้อน เข้าเอาขวัน ก็ว่า |
ผั๋กหนอก | ผักฯหนฯอฯก | [ผักหนอก] | น.บัวบก หรือ ใบบัวบก ภาษาถิ่นเหนือเรียกว่า ''ผั๋กหนอก''; บัวบก หรือ ผั๋กหนอก - ไม้ล้มลุกอายุหายปี ลำต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน ขึ้นตามที่ลุ่มชื้นแฉะ มีลักษณะเป็นข้อปล้อง ด้านล่างของข้อมีรากแขนงแทงลึกลงดิน, ใบ เป็นใบเดี่ยวออกบริเวณข้อ ทรงกลมสีเขียวอ่อน ขนาด 2-4 ซ.ม. ขอบใบหยักเป็นคลื่น โคนใบเว้า, ดอก ออกเป็นช่อที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว, ผล กลมแบน สีเขียวหรือม่วงน้ำตาล: ใบและต้นกินเป็นผักสด ใช้เป็นเครื่องปรุงอาหาร ใช้ทำเป็นเครื่องดื่ม ''น้ำใบบัวบก'' และใช้ทำยา เป็นต้น |
บอกซะตาง | บอฯกสตาง์คฯ | [บอกสตางค์] | น.กระบอกใส่สตางค์ มักหมายถึงกระบอกไม้ไผ่ขังข้อหัวท้าย เจาะรูหยอดเหรียญ คล้ายกระบอกออมสิน |
ด้ามเข้า | ด้าเขั้า | [ด้ามเข้า] | น.ไม้คนข้าวเหนียว |
เป่อเลอะเป่อเต๋อ | เปิ่อฯเลิอฯะเปิ่อฯเติอฯ | [เปิ่อเลอะเปิ่อเตอ] | ดู...เป่อเล้อ |
หยุ้งหยาบ | ห้ยฯงหยฯาปฯ | [หยุ้งหยาบ] | ดู...หยาบหยุ้ง |
หลังคาเฮือน | หัลฯงฅาเริอฯร | [หลังฅาเรือน] | น.หลังคาของบ้าน ล.ลักษณะนามที่ใช้เรียกเรือนหรือบ้านที่ถือเอาทะเบียนบ้านเป็นหลักในการนับ เช่นหมู่บ้านนี้มี ๘๐ หลังคาเรือน |