พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ผีหม้อหนึ้ง | ผีหํมฯอฯหึ้นฯง | [ผีหม้อหนึ้ง] | น.ผีหม้อนึ่ง - ผีประจำหม้อนึ่งไหข้าวในครัวเรือนของชาวล้านนา เชื่อกันว่าเป็นผีที่ศักดิ์สิทธิ์ มีบทบาทในการดูแลรักษาคนในครอบครัวให้อยู่เย็นเป็นสุข เมื่อยามเจ็บป่วยก็จะมีพิธีลงผีหม้อหนึ้ง เพื่อทำนายทายทักหาสาเหตุและวิธีรักษาโรค อุปกรณ์ลงผีหม้อนึ่งมีกระด้งใส่ข้าว สาร หม้อนึ่ง ไหข้าวที่สวมเสื้อโดยสอดไม้ในแขนเสื้อให้เป็นแขนหุ่น ขยุ้มเสื้อส่วนคอให้เป็นก้อนทำเป็นหัว เครื่องบูชาในการลงผีหม้อนึ่งมีเงิน ค่าขั้นตั้งตามแต่กำหนด สวยดอก หมาก พลู บุหรี่ พร้อมข้าวสาร ใส่ลงไปในกระด้ง แล้วจุดธูปเทียนเรียกวิญญาณผีเข้ามาสิงในหม้อนึ่งนั้น แล้วถามถึงเหตุการณ์ต่างๆ ซึ่งมักจะเป็นการถามเรื่องสุขภาพ การเจ็บป่วยเกิดขึ้นเนื่องจากอะไร วิญญาณที่สิงในหม้อนึ่งก็จะตอบโดยการใช้แขนหม้อนึ่งขีดเขียนลงไปในกระด้งที่มีข้าวสารเป็นรูปต่างๆ เพื่อทำนายบอกกล่าว; ผีย่าหม้อหนึ้ง,ผีปู่ดำย่าดำ ก็ว่า |
เมืองแก้ว | เมิอฯงแก้วฯ | [เมืองแก้ว] | น.เมืองแห่งความสุข,เมืองแห่งความอุดมสมบูรณ์ |
แก่นถั่ว | แก่นฯถ่฿วฯ | [แก่นถั่ว] | น.เมล็ดถั่ว |
ดอกอุน | ดอฯกอุร | [ดอกอุน] | น.ดอกอุน ชื่อหนึ่งของ ''ดอกอูน''; ดู...ดอกอูน |
สอมต่อ | สอฯมตํอฯ | [สอมต่อ] | ก.วิธีการตามหารังของตัวต่อ โดยใช้ด้ายเส้นเล็กๆ ปลายด้านหนึ่งผูกกับเยื่อไม้ไผ่ ขนาดประมาณ กว้าง ๑ ซ.ม. ยาว ๑๕ ซ.ม. ผูกกับเอวของตัวต่อในขณะที่กำลังเพลินกัดเนื้อ (เขียด) ที่ใช้เป็นเหยื่อล่อ หลังจากได้ก้อนเนื้อ แล้วบินกลับรัง ก็วิ่งตามตัวต่อ โดยสังเกตจากเยื่อไม้ไผ่ที่ผูกติดเอว ก็จะเจอรังของต่อตัวนั้น |
เฝื่อน | เฝิ่อฯร | [เฝื่อน] | น.รสที่เจือฝาดและขื่นอย่างรสดีเกลือ |
หน็๋อกๆ | หันฯอฯกๆ | [หน็อกๆ] | ว.ตงิดๆ เช่น กึ๊ดเติงหาหน๋อกๆ - คิดถึงหาตงิดๆ |
มั่งเต๊า | มั่งฯเทั้าฯ | [มั่งเท้า] | ว.(ทรัพย์สิน)สะสมพอกพูน |
ซี่ | ซี่ | [ซี่] | ว.เงียบ,สงัด |
เก๊าไม้ | เคั้าฯฯไม้ | [เค้าไม้] | น.ต้นไม้ |