พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
หวัน | หัวฯร | [หวัน] | ก.กอดรัด,พัน,พัวพัน |
ยุ้ม | ยุ้ม | [ยุ้ม] | ก.ขมิบ,กระหมิบ - |
เมาขำ | เมัาขำ | [เมาขำ] | ก.เมาค้าง - เมาสุราไม่สร่าง |
เจี้อหน้า | เชิ่อฯอห้นฯา | [เชื่อหน้า] | ก.รักษาเกียรติของผู้อื่นไม่ให้เขาอับอายขายหน้า,ไม่หักหน้าผู้อื่น,เห็นแก่หน้า; ไว้หน้า ก็ว่า |
ด๋ะ - ดะ | ด | ด ฎ ฑ | ด (ด๋ะ) เป็นอักษรกลาง เทียบตัว ด เป็นพยัญชนะ ๒ เสียงใช้เป็นพยัญชนะต้นและตัวสะกดในมาตราแม่กดของคำในภาษาล้านนา นอกจากนี้ ด ยังใช้เทียบกับ ฎ ฑ ของอักษรไทยอีกด้วย |
ตอง | ทอฯง | [ทอง] | ตอง - น๑.ชื่อของโลหะหลายชนิด เช่น ตองแดง(ทองแดง) ตองเหลือง(ทองเหลือง); น๒.ตองเหล้า - ภาชนะขนาดเล็กใช้ตวงสุรา ทำด้วยทองเหลือง มีหูจับ ความจุ ๕๐ มิลลิลิตร เรียกสุราที่ตวงด้วยภาชนะนี้ว่า ''เหล้าตอง''; น๓.ไพ่ตอง - ไพ่ไทยชนิดหนึ่ง รูป ๔ เหลี่ยมผืนผ้า ทำด้วยกระดาษแข็งอัดหนา ชุดหนึ่งมี ๑๒๐ ใบ ประกอบด้วย ๑๐ พวก พวกละ ๑๒ ตัว; ไพ่ผ่องไทย ก็ว่า; น๔.ตอง - ไพ่ ๓ ใบในมือ เป็นเลขเดียวกันทั้ง ๓ ใบ เช่น ตอง ๕ ตอง เค |
บ่าหุ่ง | บ่าฯหุ่ง | [บ่าหุ่ง] | น.ละหุ่ง - ไม้พุ่ม มียางใส ผลไม่มีหนาม มักปลูกเป็นรั้วบ้าน ทุกส่วนเป็นพิษ น้ำมันที่หีบจากเมล็ดใช้เป็นเชื้อเพลิงและหล่อลื่นได้; บ่าหุ่งฮั้ว,บ่าโห่ง,บ่าโห่งฮั้ว ก็ว่า |
ถะหลา | ระฯตา,ถๆลฯา | [ตรา,ถะหลา] | น.ดวงตรา - เครื่องหมายสำคัญที่มีลวดลายและทำเป็นรูปต่างๆ หรือเพื่อประทับ; ถา ก็ว่า ว.ขนาด,ตรา,ตรึง |
ล้านนา | ล้านฯนาฯ | [ล้านนา] | น.ล้านนา - ในสมัยโบราณหมายถึงอาณาบริเวณที่ประกอบด้วยเมืองกลุ่มหนึ่ง ได้แก่บริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย รวมทั้งดินแดนบางส่วนของประเทศพม่า ประเทศจีน และประเทศลาว เมืองหลวงของล้านนาคือเชียงใหม่ มีชื่อเป็นภาษาบาลีว่า "ทสลกฺขเขตฺตนครํ - ทสลกขฯเขตตฯนครํ" ทส แปลว่าสิบ ลกฺข แปลว่าแสน เขตฺต แปลว่าพื้นที่หรือนา นคร แปลว่าเมือง รวมความแล้วแปลว่า "เมืองสิบแสนนา" หรือ "ล้านนา" ปัจจุบันหมายถึงอาณาเขต ๘ จังหวัดภาคเหนือของประเทศไทย ได้แก่ เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง เชียงราย พะเยา แพร่ น่าน และแม่ฮ่องสอน |
ลมเตวดี | ล฿มฯทยฯวดี | [ลมเทียวดี] | ก.อาการที่ลมภายใน อาทิ ลมในท้อง ลมในไส้ ลมพัดไปตามตัวเดินสะดวก มักเป็นคำอ้างของผู้สูงอายุที่เผลอเรอ หรือผายลมมีเสียงดังต่อหน้าเด็กว่า "ลมเตียวดี" |