พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
พะหยืฺด | ระฯพอยฯดฯ | [พระอฺยืฺด] | น.พระเหล็กไหล ว่ากันว่าเมื่อจุดเทียนลนจะขยายตัวได้ให้เห็นอย่างชัดเจน |
น้ำย้อม | นาฯย้อฯม | [น้ำย้อม] | น.น้ำผสมสีสำหรับย้อมผ้าหรืออย่างอื่น |
หมอยกาง | หมฯอฯยคาฯงฯ | [หมอยคาง] | น.เครา; หมุย กาง ก็ว่า |
วายคัว | วาฯยฯระฯค฿วฯ | [วายครัว] | ก.สมบัติฉิบหาย,ทรัพย์สินเสื่อมไป |
จองอ้อย | ชอฯงอ้อฯย,-อ้อฯ | [ชองอ้อย] | ดู...จองตาน |
อู้ฮะ | อู้ฮะ | [อู้ฮะ] | ก.พูดลามก,พูดคำหยาบ |
ต๋ำหนวด | ตำหนฯวฯด | [ตำหนวด] | ดู...ต่ำหนวด |
แห่ก๊องแห่ก๋อง | แห่ค้อฯงแห่กอฯง | [แห่ค้องแห่กลอง] | ก.ประโคมฆ้องกลอง |
พิก | ฯระฯพิกฯ | [พริก] | น.พริก - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''พิก''; พริก -ไม้ล้มลุก เป็นพืชผักสมุนไพร ทรงพุ่มขนาดเล็ก ดอกสีขาวอมเขียวอ่อน ผลเป็นผลเดี่ยว ทรงรี กลมรี ปลายเรียว ขนาดเล็กหรือใหญ่ตามสายพันธุ์ ผิวเปลือกหนาลื่นเป็นมัน ผลดิบสีเขียวอ่อน เมื่อสุกสีเหลือง ส้ม หรือแดง ตามสายพันธุ์ ภายในผลกลวงมีแกนกลาง มีเมล็ดเม็ดเล็กๆ สีเหลืองอ่อนหรือน้ำตาลอ่อนเกาะแกนกลางอยู่มากมาย มีรสชาติหวานกรอบ เผ็ดน้อย หรือเผ็ดมาก ตามชนิดและสายพันธุ์ เช่น พริกหยวก พริกก้นชี้ พริกขี้หนู พริกหนุ่ม พริกกระเหรี่ยง พริกจักรพรรดิ์ ปัจจุบันมีการปลูกพริกในหลายประเทศทั่วโลก คนไทยนิยมรับประทานพริกมาตั้งแต่โบราณ มีการปลูกหลายพันธุ์ มีประโยชน์และสรรพคุณทางยาหลายอย่าง เป็นเครื่องเทศชนิดหนึ่ง ใช้รับประทานสดๆ ที่จะขาดไม่ได้คือ ''น้ำพริก'' ชนิดต่างๆ โดยเฉพาะในถิ่นล้านนา เช่น น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกตาแดง น้ำพริกแมงดา น้ำพริกน้ำปู น้ำพริกอ่อง เป็นต้น และนำมาประกอบปรุงอาหารได้สารพัดชนิด |
ผังผะตี้บ | ผังฯผทีปฯ,-ระฯบทีปฯ | [ผังผะทีป,-ประทีป] | น.ประทีป - ตะเกียงหรือโคมที่ใช้ผัง ที่เป็นเครื่องปั้นดินเผารูปแบน คล้ายจานบรรจุขี้ผึ้งหรือน้ำมันก๊าด เป็นต้น ใช้ด้ายเป็นไส้ ผังผะตี้บนิยมใช้จุดเป็นพุทธบูชาในเทศกาลต่างๆ เช่น ประเพณีเดือนยี่เป็ง เป็นต้น; ผางผะตี้บ ก็ว่า |