พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ยุ้มไส้ยุ้มปุ๋ม | ยุ้มไส้ยุ้มปุม | [ยุ้มไส้ยุ้มปุม] | สำ.เกร็ง,หวาดเสียว |
เลสะนา | เรส¢ | [เรสนา] | ดู...ลิดสะหนา |
เหมืองล้อง | เหิอฯงล้อฯง | [เหมืองล้อง] | ดู...เหมืองขี้น้ำ |
ครั่ง ออกเสียง คั่ง | ระฯคั่งฯ | [ครั่ง] | น.แมลงครั่ง - ภาษาถิ่นเหนือ เรียก ''คั่ง หรือ แมงคั่ง'' เพราะคำเมืองเรียกทั้ง แมลง และ แมง ทุกชนิดว่า ''แมง'' และคำเมืองไม่มีเสียงรัว; ครั่ง หรือ คั่ง - เป็นแมลงขนาดจิ๋วชนิดหนึ่ง อยู่ด้วยกันเป็นฝูงใหญ่ ลำตัวเป็นปล้องสั้นกลมรีคล้ายไข่ สีส้มออกแดง ขนาดประมาณหัวเข็มหมุด ครั่งมีทั้งชนิดที่มีปีกและไม่มีปีก ออกลูกเป็นไข่คราวละ 200-500 ฟอง เจริญเติบโตเป็น ตัวอ่อน-ดักแด้-ตัวแก่ ตามลำดับ แมลงครั่งเพศผู้ที่มีปีกบ้างก็บินไปผสมพันธุ์กับเพศเมียที่ต้นไม้ต้นอื่น แมลงครั่งอาศัยอยู่ตามต้นไม้ เช่น จามจุรี ตะคร้อ มะดัน สะแกนา เป็นต้น ดูดกินน้ำเลี้ยงจากเยื่อเปลือกไม้เป็นอาหาร ถ่ายมูลออกมามีลักษณะเป็นยางเหนียวสีเหลืองทอง เรียก ''ขี้ครั่ง''; ดู...ขี้ครั่ง |
ห้ามล้อ | ห้ามฯลอฯ | [ห้ามล้อ] | น.อุปกรณ์ที่ใช้ลดความเร็วของยานพาหนะที่มีล้อ เช่น ห้ามล้อรถยนต์ |
ไส้เข้าหนม | ไส้เขั้าห฿นฯม | [ไส้เข้าหนม] | น.ไส้ในขนม เช่น ไส้เข้าหนมจ๋อก-ไส้ขนมเทียน, ไส้ซาลาเปา เป็นต้น |
จิ๊นส้ม | ชิ้นฯส้฿มฯ | [ชิ้นส้ม] | น.แหนม - อาหารชนิดหนึ่งทำด้วยเนื้อผสมกับกระเทียม(ทั่วไปหมายถึงแหนมที่ทำจากเนื้อหมู) ข้าวสุก เกลือหมักให้เปรี้ยว ถ้าทำจากเนื้อสัตว์ชนิดอื่นก็ระบุไว้ เช่น จิ๊นส้มงัว จิ๊นส้มควาย แต่ถ้าทำจากเนื้อปลาเรียก ป๋าส้ม - ปลาส้ม |
จั๊กแมวออกสาด | ชักฯแมวฯออฯกสาดฯ | [ชักแมวออกสาด] | สำ.ต่อต้าน,ไม่ยอมทำตาม เปรียบได้ดังดึงแมวออกจากเสื่อ เล็บเกาะเสื่อไว้แน่น |
ขี้หยฺ้าน | ขี้อยฯานฯ | [ขี้อฺยฺ้าน] | ...ดู ขี้แข๋ะ |
กาบป๋าย | กาพ์ยฯปลฯายฯ | [กาพย์ปลาย] | น.คำร้อยกรอง เป็นทำนอง หลังจบเนื้อเรื่องที่แสดงพระธรรมเทศนา โดยปกติจะเป็นมหาเวสสันดรชาดก อาจจะเป็นการสรุปเนื้อหา หรืออานิสงส์ของการฟังธรรม |