พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ขอกฟ้า | ขอฯกฟ้า | [ขอกฟ้า] | น.ขอบฟ้า |
ห้ง | ห฿งฯ | [ห้ง] | ว.ลักษณะเป็นแอ่งลึกตรงกลาง เช่น นาห้ง - นาที่มีลักษณะเป็นแอ่ง; โห้ง ก็ว่า |
หม้อดอก | หํ้มฯอฯดอฯก | [หม้อดอก] | น.ปูรณฆฏะ หรือลายหม้อดอก ที่ชาวล้านนาเรียกหม้อดอกนั้น เป็นลวดลายโบราณที่มีต้นกำเนิดมาจากประเทศอินเดีย จะเป็นลายคำปิดทอง ลายฉลุุตามวิหาร มีลักษณะเป็นภาพดอกไม้มีก้าน ๗ ก้าน ออกมาจากหม้อน้ำที่มีปากกว้าง และมีเถาไม้เลื้อยออกมาจากปากหม้อทั้งสองข้าง ต่อมาลายหม้อดอกมีพัฒนาการตกแต่ง มีลายกระหนกประกอบ เป็นหม้อน้ำที่ประกอบด้วยลายช่อดอกบัวก้านยาว ๗ ดอก ปักอยู่ในหม้อทรงสูง มีลายเครือเถาที่ทำใบเป็นกระหนกหัวม้วนโค้งปลายแหลมเลื้อยจากปากหม้อลงมา ประกอบอยู่ข้างหม้อทั้งสองด้าน ช่อดอกบัวที่ปักอยู่ตรงกลางหนึ่งดอกจะเป็นดอกบาน มีช่อดอกบัวตูมอยู่ข้างละสามดอก |
แล่ | แล่ | [แล่] | ก.แล่,เฉือน,เชือด - เถือสิ่งที่ยังมีเหลือติดอยู่กับสิ่งอื่น เช่นเนื้อกระดูก ให้หลุดออกเป็นแผ่นบาง หรือเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย. ซิ,เถอะ,สิ (ใช้เป็นคำลงท้ายในทำนองเชิญชวน) เช่น กิ๋นแล่ - กินซิ,ไปแล่ - ไปเสียเถอะ, ฟังแล่ - ฟังสิ |
ปางห้าฮ้อย | พางฯ | [ปางห้าร้อย] | น.ขวด ขนาดบรรจุ ๕๐๐ ซี.ซี.หรือครึ่งลิตร (โดยทั่วไปมักหมายถึงขวดที่มีขนาดบรรจุ๓๗๕ ซี.ซี.หรือครึ่งของปางปัน); ขวดห้าฮ้อย ก็ว่า |
ปอบจ๊าง | ปอฯบช้างฯ | [ปอบช้าง] | น.กระแจะ หรือ บ่วงบาศสำหรับผูกคล้องช้าง : คำพังเพย "จ๊างออกปอบมันตึงฮ้าย - ช้างหลุดจากบ่วงบาศมันร้ายนัก" |
แฮงดี | แรงฯดี | [แรงดี] | ว.มีกำลังมาก |
หมึ๋กขาก้อม | หึมฯกขาก้อฯม | [หมึกขาก้อม] | น.การสักหมึกตามขา ให้มีลวดลายยาวลงมาประมาณกางเกงขาสั้น |
จุ๋มปี๋แขก | จุมปีแขกฯ | [จำปีแขก] | 1น.จำปีแขก - ไม้พุ่ม ดอกคล้ายดอกจำปี แต่เล็กกว่าแผ่นหุ้มดอกตูมมีขนหนานุ่มสีน้ำตาล กลีบดอกแข็งลักษณะกลมรีสีนวล กลิ่นหอมมาก |
ล้ำไป | ลําไพ | [ล้ำไพ] | ว.เกินไป,เกินขนาด,ควร เช่น กิ๋นนักล้ำไป - กินมากเกินไป |