พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
สั๋กหว่าง | สักฯห่วฯางฯ | [สักหว่าง] | ว.ชั่วคราว,ชั่วระยะ เวลาหนึ่ง,สักระยะหนึ่ง; ซักหว่าง ก็ว่า |
ละแวก | ลแวกฯ | [ละแวก] | น๑.ละแวก - ขอบ เขต,ที่บ้าน,ซอกระหว่างบ้าน น๒.เรียกมันแกวว่า มันละแวก; หละแวก ก็ว่า |
หมาด | หมฯาดฯ | [หมาด] | น๑.ไม้หรือเหล็กแหลมที่ใช้กลัดหรือเจาะ อย่างไม้ที่ใช้เจาะจมูกควายเพื่อสนตะพาย เรียก ไม้หมาด ถ้าทำ ด้วยเหล็กเรียก เหล๘+กหมาด น๒.เดือย แหลมอย่างที่ติดปลายก้นของแมลงบางชนิด เช่น แมลงวันทองตัวเมีย เป็นต้น มีไว้สำหรับแทงผลไม้เพื่อวางไข่ (ถ้าเป็น ผึ้ง ต่อ แตน แมงป่อง มีไว้เพื่อปล่อยพิษ เรียกไม-เหล็กใน) น๓.เหล็กแหลมที่ใช้แทง ค้นหาปลาไหลในโคลน;ส้อมป๋าเหยี่ยน ก็ว่า น๓.รอยนูนอย่างรอยที่ถูกตีด้วย ไม้เรียว เป็นต้น ว.เกือบแห้ง,แห้งไม่สนิท |
แป้ง | แป้งฯ | [แป้ง] | น.สิ่งที่ทำเป็นผงละเอียดได้จากธัญพืช พืชหัว เป็นต้น เช่นแป้งข้าวเหนียว แป้งมัน ใช้เป็นอาหาร,เครื่องไล้ทาเป็นผงละเอียด ส่วนมากเป็นผงสีขาว |
บ็๋อกฮูไม้ | บัอฯกรูไม้ | [บ็อกรูไม้] | ก.เจาะรูต้นไม้ อย่างนกหัวขวานเจาะรูต้นไม้ให้ให้เป็นโพรงเพื่อทำรังอยู่อาศัย |
จอ | ชํอฯ | [ชอ] | น๑.บริเวณที่เป็นมุมขนาดใหญ่มักหมายถึงที่ซึ่งอยู่ห่างออกไปจากที่มีผู้คนมาก(ถ้าเป็นมุมอย่างมุมเมือง เรียกแจ่ง,ถ้าเป็นมุมเล็กๆ อย่างมุมห้อง เรียกจ๊อก) น๒.อุปกรณ์ที่เป็นที่แสดง ภาพนิ่ง/ภาพเคลื่อนไหว/ตัวหนังสือ หรือ ข้อความ เช่น จอภาพยนตร์ จอโทรทัศน์ จอคอมพิวเตอร์ เป็นต้น น๓.ปีที่ ๑๑ ของรอบปีนักษัตร มีหมาเป็นเครื่องหมาย ก.การปรุงอาหารประเภทผัก เช่นผักกาด ผักกูด ผักหนาม เป็นต้น โดยเอาน้ำใส่หม้อตั้งไฟ ใส่กะปิ เกลือ ปลาร้า เมื่อน้ำเดือดแล้วใส่ผักลงไป (หากจะใส่กระดูกหมูก็ต้องต้มให้สุกก่อนที่จะใส่ผัก)ปรุงรสด้วยมะขามเปียก หรือมะขามสด และน้ำอ้อยงบ บางท้องที่นิยมใส่ถั่วเน่าแข็บผิงไฟ เมื่อจอเสร็จแล้วเรียกชื่อตามผักที่ใช้ เช่น ผักกาดจอ,ผักหนามจอ |
ไหลน้ำ | ไหลฯนาฯ | [ไหลน้ำ] | ก.ปล่อยวัตถุให้ลอยไปตามน้ำ |
สะหลอง | สๆลฯอฯง | [สลอง] | ก.ฉลอง,สมโภช |
หนั๋กบ่า | หันฯกบ่าฯ | [หนักบ่า] | ว.หนักไหล่ เนื่องจากการแบกหรือหามสิ่งของหนัก สำ.ทุกยากลำบากที่ต้องรับผิดชอบในการหาเลี้ยงครอบครัวที่มีลูกมาก; ม่วนบั๋กนั๋กบ่า ก็ว่า |
ตานเข้าจี่เข้าหลาม | ทาฯนฯเขั้าจี่เขั้าหลฯามฯ | [ทานเข้าจี่เข้าหลาม] | ก.ทานข้าวจี่ข้าวหลาม - ถวายข้าวจี่ข้าวหลาม ในวันเพ็ญเดือนสี่เหนือ (เดือน ๒ ภาคกลาง) หลังจากที่เก็บเกี่ยวข้าวแล้ว |