พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
เถิ้ม | เถิ้มฯ | [เถิ้ม] | น.ชะโงกผา - หินที่ยื่นออกจากหน้าผา; เถิ้มผา ก็ว่า |
ลื้ม | ลื้มฯ | [ลื้ม] | ก.ทำซ้ำ,ทบทวน,ทำซ้ำใหม่ เช่น กึ๊ดลื้มแล้วลื้มแถม - คิดวกวน,คิดแล้วคิดอีก, เยียะลื้มไปลื้มมา - ทำซ้ำๆซากๆ |
ดอกจ๋ำยาม | ดอฯกจำยามฯ | [ดอกจำยาม] | น.ดอกบานเย็น: - บานเย็น ไม้พุ่มเนื้ออ่อน มีเหง้าหรือหัวอยู่ใต้ดิน สูงประมาณ ๑-๑.๕ เมตร ลำต้นสีแดงออกนวลเล็กน้อย ใบออกเป็นคู่ๆสลับกันไปตามลำต้น ดอกจะบานตอนเย็นๆไปถึงตอนเช้าวันรุ่งขึ้น แล้วจะหุบ มีกลิ่นหอม ดอกมีหลายสีขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ เช่น ชมพู ม่วง แดง ขาว เหลือง ส้ม ด่าง แม้บางชนิดมี ๒ สีในดอกเดียวกัน |
ปูกนา | ปลฯกนาฯ | [ปลูกนา] | ดู...ปูกเข้า |
จายคา | ชายฯฅา | [ชายฅา] | น. ชายคา - ส่วนที่สุดของหลังคาที่ยื่นพ้นตัวเรือนออกมา |
ได้ยาก | ได้ยากฯ | [ได้ยาก] | ก.ได้รับความยากลำบาก มักใช้เป็น ต๋กตุ๊กข์ได้ยาก - ตกทุกข์ได้ยาก |
ใจ๋ | ไจ | [ใจ] | น๑.หัวใจ - เป็นอวัยวะกล้ามเนื้อ ซึ่งสูบเลือดทั่วหลอดเลือดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย โดยการหดตัวเป็นจังหวะซ้ำๆ ทำให้เกิดความรู้สึก ใจเต้น ใจสั่น ใจหวิวๆ เป็นต้น; น๒.สิ่งที่ทำหน้าที่รู้ รู้สึก นึก และคิด อย่างใจคิดเป็นเช่นนั้นเช่่นนี้; ก.คำพูดที่ใช้พูดเร็วๆ แทนคำว่า ขะใจ๋ หมายถึง รีบร้อน,เร็วๆ เช่น ใจ๋กิ๋น - รีบๆกิน มีความหมายเหมือน ขะใจ๋กิ๋น; ดู...ขะใจ๋. |
ปลาสวาย ออกเสียง ป๋าสะหวาย | ปลฯาสๆวฯายฯ | [ปลาสวาย] | น.ปลาสวาย - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ป๋าสะหวาย''; ปลาสวาย หรือ ป๋าสะหวาย เป็นปลาน้ำจืดที่ไม่มีเกล็ด ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงร่วมกับปลาเทโพ มีรูปร่างลักษณะความเป็นอยู่คล้ายกับปลาเทโพ ลำตัวยาวประมาณ ๒๐-๓๐ ซ.ม. สันหลังค่อนข้างตรง ส่วนหัวจะลาดไปถึงบริเวณปาก หน้าทู่ ปากกว้าง มีหนวด ๒ คู่ ลำตัวมีสีขาวนวล บริเวณหลังมีสีเข้ม ครีบมีสีเหลืองอ่อน ปลาขนาดเล็กมีแถบสีคล้ำคาดตามลำตัว พบตามลุ่มน้ำเจ้าพระยาจนถึงนครสวรรค์ และแม่น้ำโขง: ประโยชน์ ใช้เนื้อเป็นอาหาร; ดู...ป๋าเต๊าะ |
ต๋องจ่า | ตอฯงจ่า | [ตองจ่า] | ดู...ต๋องจ่อ |
เจ้าหลวง | เจั้าหลฯวฯง | [เจ้าหลวง] | น.คำที่ใช้ เรียกผู้นำสูงสุดในเมืองใหญ่ซึ่งเป็นเมืองเอกคือ เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง แพร่ น่าน เป็นประมุขของเจ้านายทั้งหลาย และมี ฐานะเป็นเจ้าชีวิตของคนทั่วไป เจ้าหลวงต้องได้รับการยินยอมจากเหล่าเจ้านายทั้งปวง เจ้าหลวงจะต้องได้รับการแต่งตั้งจากผู้ที่มีอำนาจเหนือกว่า, เจ้าผู้ครองประเทศราช,เจ้าผู้ครองนคร เช่นเจ้าหลวง กาวิละเป็นเจ้าหลวงองค์แรก และพลตรีเจ้าแก้วนวรัฐเป็นเจ้าหลวงองค์สุดท้าย (องค์ที่๙) ของเชียงใหม่ |