พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
วันก่อนซืน | วันฯก่อฯรซืนฯ | [วันก่อนซืน] | น.วันก่อนวานนี้ ๒ วัน หรือวันก่อนวันนี้ ๓ วัน |
ยุ้มไส้ยุ้มปุ๋ม | ยุ้มไส้ยุ้มปุม | [ยุ้มไส้ยุ้มปุม] | สำ.เกร็ง,หวาดเสียว |
แม่เผิ้ง | แม่เผิ้งฯ | [แม่เผิ้ง] | น.ผึ้ง - แมลงชนิดหนึ่ง เป็นสัตว์สังคมอยู่รวมกันเป็นฝูง ภายในรังประกอบด้วยผึ้ง ๓ ชนิด ได้แก่ "ผึ้งนางพญา" ตัวโตที่สุด รังหนึ่งมีตัวเดียว ทำหน้าที่ออกไข่ และควบคุมกิจกรรมต่างๆของสมาชิกในรัง, "ผึ้งตัวผู้" โตปานกลาง มีทำหน้าที่ผสมพันธุ์กับผึ้งนางพญา มีอายุสั้น มันจะตายทันทีหลังจากผสมพันธุ์เพียงครั้งเดียว, "ผึ้งงาน" ตัวเล็กที่สุด เป็นผึ้งเพศเมียที่เป็นหมัน ทำหน้าที่ออกหาอาหารเป็นน้ำหวานจากเกสรดอกไม้ ซึ่งเป็นประโยชน์ในการผสมพันธุ์ของพืช ทำความสะอาดรัง คอยเฝ้ารัง เลี้ยงดูป้อนอาหารให้ผึ้งตัวอ่อนรุ่นน้อง สร้างนมผึ้ง |
ด้วงหน่อ | ด้วฯงหํนฯอฯ | [ด้วงหน่อ] | น.ด้วงชนิดหนึ่ง ฟักตัวและเจริญเติบโตในยอดของหน่อไม้ ในที่สุดทำให้ยอดของหน่อไม้นั้นหักลงมา ตัวด้วงขุดลงไปอยู่ในดิน กินได้ |
ล้านตอง | ล้านฯทอฯง | [ล้านทอง] | น.ชื่อพระพุทธรูป พบว่ามีหลายองค์ เช่น วัดพระเจ้าล้านทอง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่,วัดพระเจ้าล้านทอง อ.เชียงแสน จ.เชียงราย,วัดพระธาตุลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง |
บ่าป๊าว | บ่าฯพ้ลฯาวฯ | [บ่าพล้าว] | น.มะพร้าว ภาษาเหนือ (กำเมือง) เรียก ''บ่าป๊าว'': มะพร้าว หรือ บ่าป๊าว - เป็นไม้ต้น สูง 20-30 เมตร ลำต้นกลม ตั้งตรง ไม่แตกกิ่งก้าน เปลือกต้นแข็ง ขรุขระ สีเทา ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงเวียนรูปพัดจีบ ดอกเป็นช่อแขนงออกตามซอกใบ ผลรูปทรงกลมหรือรีแกมรูปสามเหลี่ยม ผิวเรียบ ผลออกเป็นช่อขนาดใหญ่เรียกว่า ทะลาย (ขะแนง) ผลอ่อนสีเขียวพอแก่เป็นสีน้ำตาล เปลือกชั้นกลางเป็นเส้นใยนุ่ม ชั้นในแข็งเป็นกะลา ชั้นต่อไปเป็นเนื้อสีขาวนุ่ม ข้างในมีน้ำใส น้ำคั้นจากเนื้อมะพร้าวห้าวเรียกว่า ''กะทิ'' ใช้ปรุงอาหาร ขนม และสกัดเป็น ''น้ำมันมะพร้าว'' |
มุ่ม | มุ่ม | [มุ่ม] | ว.ทู่,ไม่แหลม เช่น ดินสอมุ่ม - ดินสอทู่; หมุ้ม ก็ว่า |
ม้างคอก | ม้างฯฅอฯก | [ม้างฅอก] | ก.แหกคอก,แหวกกฎกติกา,เอาแต่ใจตนเอง |
อายแต๊อายว่า | อายฯแท้อายฯว่าฯ | [อายแท้อายว่า] | ก.อายมากๆ,อายเหลือเกิน,สุดแสนจะอาย |
กว่าเจ้น | ก่วฯาเช่นฯ | [กว่าเช่น] | ว.เกินขนาด |