พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ดอกดู่ | ดอฯกดู่ | [ดอกดู่] | น.ดอกประดู่: ประดู่ - ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ สูงประมาณ ๒๕ เมตร ใบรูปมนรี ปลายใบแหลม ดอกออกเป็นช่อสีหลวงสด กลิ่นหอมแรง ผลเป็นฝักกลมแบน มีเมล็ด ๑-๒ เมล็ด |
ไข่น้ำ | ไข่นํ้าฯ | [ไข่น้ำ] | น.ไข่น้ำ/ไข่แหน(ห นำ น) - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ผำ/ไข่ผำ''; ดู...ผำ |
พะเจ้าแสนแซว่ | ระฯพเจั้าแสนฯแซ่วฯ | [พระเจ้าแสนแซว่] | ดู...พระเจ้าแสนแซ่ |
แม่ฮ้างเย้ย | แม่ร้างฯเยิ้ยฯ | [แม่ร้างเยิ้ย] | น.สตรีที่มีชายมาร่วมสมสู่ด้วยระยะหนึ่งโดยว่าจะแต่งงานด้วย แต่ไม่ยอมเข้าพิธีแต่งงานดังที่พูดไว้ |
สอดๆ | สอฯดๆ | [สอดๆ] | ว.เสียงดังเบาๆ เป็นจังหวะอย่างคนนอนกรน |
บ่าถั่ว | บ่าฯถ฿วฯ | [บ่าถั่ว] | น.ไม้เถาหลายชนิด หลายสกุล ใช้ใบ ยอด ดอก ฝัก เมล็ด เป็นอาหาร |
เจ้า | เจั้า | [เจ้า] | น๑.คำเรียกขานนำหน้านามตามประเพณีนิยมล้านนา ใช้กับผู้สืบสกุลของเจ้าหลวง เช่น เจ้ายาย,เจ้าพ่อ,เจ้าแม่,เจ้า....(ตามด้วยชื่อ) แต่ทั้งนี้ผู้สืบสกุลดังกล่าวจำนวนไม่น้อยซึ่งดำรงชีวิตตามแบบสังคมเมืองปัจจุบัน แม้จะมีความผูกพันกับสายสกุลอยู่อย่างมาก แต่ก็เลือกที่จะไม่ใช้คำเรียกขานตามแบบโบราณประเพณี : น๒.เจ้านาย,ผู้เป็นใหญ่,ผู้มีเชื้อสายมาจากกษัตริย์, ผู้มีเชื้อสายมาจากเจ้าหลวงผู้ปกครองในล้านนา น๓.คำลงท้ายประโยคเพื่อแสดงความอ่อนน้อม ปัจจุบันมักใช้เฉพาะเพศหญิง เช่น กิ๋นแล้วเจ้า - กินแล้วค่ะ, บ่เอาเจ้า - ไม่เอาค่ะ,ยินดีจ้าดนักเจ้า - ขอบคุณมากค่ะ; ยุคก่อนชายก็ใช้กับเจ้านายและพระเถระด้วย |
ยอง | ยอฯง | [ยอง] | น๑.ชื่อเมืองยอง ในรัฐฉาน ประเทศเมียนม่าร์ น๒.ชาวยอง - กลุ่มชนที่สืบเชื้อสายจากบรรพบุรุษที่อพยพมาจากเมืองยอง น๓.ภาษายอง - ภาษาที่ชาวยองใช้สื่อสารกัน: (ยอง ที่เป็นคำกริยา หมายถึง ตั้ง หรือวาง เขียน อฺยฺอง) |
ขี้ขวย | ขี้ขวฯยฯ | [ขี้ขวย] | ดู...ขวย |
หญ้าหูหนวก | ห้ยฯาหูหนฯวฯฯก | [หย้าหูหนวก] | น.หญ้าถอดบ้อง |