พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ข่า | ข่า | [ข่า] | น๑.ชื่อไม้ล้มลุก มีเหง้า ลำต้นสูงประมาณ ๑ - ๒ เมตร เหง้ามีกลิ่นฉุน ใช้ปรุงอาหารและทำยาได้; ข่าหยวก ก็ว่า น๒. หิ้งหรือตะแกรงไม้ไผ่เหนือเตาไฟสำหรับวางหรือย่างสิ่งของ น๓.ร้านไม้ที่ทำคร่อมกองไฟสำหรับปิ้งปลาหรือเนื้อสัตว์ |
ปุ๊นๆเพ้ๆ | พุ้รๆเระฯพ้ๆ | [พุ้นๆเพร้ๆ] | ว.โน่นๆ นี่ๆ,ประปราย,ไม่มาก |
ฮั้วสี้ | รั้วฯสี้ | [รั้วสี้] | น.รั้วทำด้วยไม้ไผ่ผ่าเป็นกีบเล็กๆ ขัดกันเป็นตาเล็กๆ มักทำล้อมสวนครัวเพื่อป้องกันสัตว์ เช่นไก่ สุนัข; ฮั้วฮี้ ก็ว่า |
ดอกก๋าสะลอง | ดอฯกกาสลอฯง | [ดอกกาสะลอง] | น.ดอกปีบ ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''ดอกก๋าสะลอง''; ปีบ หรือ ก๋าสะลอง - ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ลำต้นตรง สูงประมาณ 5-10 เมตร เปลือกต้นสีเทาเข้ม แตกเป็นร่องลึก มีช่องอากาศ รากเกิดเป็นหน่อเจริญเป็นต้นใหม่ได้ ใบประอบ ๓ ชั้นแบบขนนก คล้ายรูปหอกแกมรูปไข่ ดอกเป็นช่อกระจุกปลายกิ่ง ยาวประมาณ 10-25 ซ.ม.ดอกย่อยมีกลีบเลี้ยงสีเขียวยาวประมาณ 6-10 ซ.ม.เชื่อมติดกันเป็นหลอดปากแตร แยกออกเป็น 5 แฉก, 3 แฉกแรกรูปขอบขนาน, 2 แฉกล่างค่อนข้างแหลม กลิ่นหอมแรงตอนกลางคืน ดอกแห้งใช้ผสมใบยาสูบ, ผล เป็นผลแห้ง แบนยาว ขอบขนาน มีเนื้อและเมล็ดจำนวนมาก เป็นแผ่นบางมีปีก |
หมายหลั๋ก | หมฯายฯหัลฯก | [หมายหลัก] | ก.ปักหลักเพื่อกำหนดเขตแดน เป็นต้น |
ดอกหมาก | ดอฯกหมฯากฯ | [ดอกหมาก] | น๑.ชื่อเกลื้อนชนิดหนึ่ง เป็นผื่นขาวๆ ขึ้นตามตัวตามหลัง; ขี้เสี้ยนดอกหมาก ก็ว่า น๒.จั่นหมาก - ดอกของต้นหมาก |
เป๊อะ | เพิอฯะ | [เพอะ] | ก.นำสิ่งของใส่ภาชนะสะพายหลัง |
กิ๋นหัว | กินฯห฿วฯ | [กินหัว] | ก.ทำงานชนิดที่ใช้สมองมาก |
บ่าแฮ่ | บ่าฯแร่ | [บ่าแร่] | น.ก้อนกรวด,ก้อนหินขนาดเล็ก; หินแฮ,แฮ่ ก็ว่า |
จั๋กข้าว | จักฯข้าวฯ | [จักข้าว] | น.แมงมุม - สัตว์พวกแมงที่มีเขี้ยวคล้ายปากคีบ มีหลายชนิดที่ส่วนท้องมีอวัยวะสร้างใย บางชนิดมีพิษ โดยทั่วไปเรียกก่ำปุ๊ง |