พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ผีปู่แส๋ะย่าแส๋ะ | ผีปู่แสะย่าแสะ | [ผีปู่แสะย่าแสะ] | น.ชื่อผีประจำเมืองเชียงใหม่ เดิมมีศาลอยู่ที่หมู่บ้านเชิงดอยสุเทพ ในปัจจุบันนี้ อยู่ที่วัดดอยคำ อ.เมืองเชียงใหม่ หลังสวนหลวงราชพฤกษ์ฯ แต่ละปีจะมีการเลี้ยงโดยใช้ "ควายก็อกหรือควายแถ่ว" ควายเพศผู้ที่มีเขายาวเพียงหู เป็นเครื่องสังเวย |
ตั๋วกั๋มม์ตั๋วเวร | ต฿วฯกัม์มฯต฿วฯเวรฯ | [ตัวกัมม์ตัวเวน] | น.ตัวกรรมตัวเวร - คู่สร้างคู่สม,คู่กรรม,บุพเพสันนิวาส,ชายหญิงที่เป็นคู่กันมาแต่ชาติปางก่อน |
ยิง | ยิงฯ | [ยิง] | น๑.ผู้หญิง; แม่ยิง ก็ว่า น๒.ลูกสะใภ้; ลูกยิง ก็ว่า ก.ทำให้อาวุธพุ่งออกไปโดยแรงด้วยกำลังส่ง เช่น ยิงศร ยิงปืน ยิงขีปนาวุธ: ส่งสัญญาณโทรทัศน์ โทรศัพท์ เป็นต้น เช่น ยิงสัญญาณถ่ายทอดสดผ่านดาวเทียม |
ต้อดกฐิน | ทอฯดกฐิร | [ทอดกฐิน] | น.ทำพิธีถวายผ้ากฐินแด่พระสงฆ์ ทำได้ภายในเวลา ๓๐ วันหลังออกพรรษา |
กั๊บตี้อยฺู่ได้ | คัปฯที่อฺยฺู่ฯได้ | [คับที่อฺยฺู่ได้] | สำ.คับที่อยู่ได้ - ที่อยู่อาศัย แม้จะคับแคบเพียงใด ถ้ารู้จักทำให้ดีก็น่าอยู่ แต่ถ้ามีความคับอกคับใจแล้ว แม้ที่จะกว้างขวางใหญ่โต ก็ไม่ได้ทำให้สบายอกสบายใจเลย มีแต่จะรู้สึกอึดอัดใจอยู่ถ่ายเดียว: ***''ตัวอย่างชีวิตจริงที่พบเป็นประจำ - ลูกสาวได้ย้ายเข้ามาอาศัยอยู่ที่บ้านของพ่อ ซึ่งเป็นบ้านหลังใหญ่โตหรูหรา แต่โดนแม่เลี้ยงคอยใส่ร้ายตลอด ทำให้ทนไม่ได้ จึงบอกกับแม่ของตนว่า จะกลับไปอยู่ที่เดิม ถึงมันจะคับแคบก็สบายใจกว่าที่จะอยู่บ้านหลังใหญ่นี้''***: ดังสุภาษิตภาคกลางว่า ''คับที่อยู่ได้ คับใจอยู่ยาก'' |
จ่านเยียะ | จ่านฯเยยฯะ | [จ่านเยียะ] | ก.ริทำ,อุตริทำ |
หู | หู | [หู] | น๑.อวัยวะของคนและสัตว์ มีไว้ฟังเสียง; น๒.ส่วนแห่งสิ่งของที่ทำไว้หิ้ว แขวน ร้อย หรือรูดเข้าออก; น๓.เรียกส่วนที่ใช้ฟังเสียงของเครื่องใช้อิเล็กทรอนิกส์ว่า หู |
ลวงเหล้นฝ้า | ลวฯงเห้ลฯรฝ้า | [ลวงเหล้นฝ้า] | น.มังกรเล่นบนปุยเมฆ - ลักษณะของท้องฟ้าที่มีแสงวาววับเป็นประกายในหมู่เมฆโดยไม่มีเสียง |
นั่งผ๋ก | นั่งฯผ฿กฯ | [นั่งผก] | ก.นั่งซุ่มแอบดู |
อิจฉา | อิฯจฉฯา | [อิจฉา] | ก.อิจฉา - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''ขอย''; ดู...ขอย |