พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ดัง | ดังฯ | [ดัง] | น.จมูก เช่น ขนดัง - ขนในรูจมูก,ฮูดัง - รูจมูก ก๑.เกิดเสียงขึ้น,ทำให้เกิดเสียงขึ้นอย่างแรง เช่น ขนดัง - กรนดัง,ไห้ดัง - ร้องไห้ดัง ก๒.ก่อไฟ,จุดไฟ |
บ่าแปบ | บ่าฯแปปฯ | [บ่าแปบ] | น.ถั่วแปบ - น.ไม้เถา ดอกสีม่วง ฝักแบนๆคล้ายถั่วลันเตา แต่ฝักใหญ่กว่า เปลือกหนา ผลหรือฝักถั่วแปบทำอาหารได้หลายชนิด เช่นแกงส้ม ต้มจิ้มน้ำพริก ผ้ดไฟแดง และใช้เป็นสมุนไพรบำรุงร่างกาย |
ออกป๊าว | ออฯกพ้ลฯฯาวฯ | [ออกพล้าว] | น.ออกพล้าว - เนื้ออ่อนส่วนคอของต้นมะพร้าว ใช้ทำเป็นอาหารได้. |
ย้ายหนั๋ก | ย้ายฯหันฯก | [ย้ายหนัก] | ก.ถ่ายอุจจาระ (เป็นคำสุภาพ) ทั่วไปว่า ขี้ |
ผ๋กเยียะ | ผ฿กฯเยยฯะ | [ผกเยียะ] | ก.ลอบทำ,แอบทำ |
แหน้นตึ๊กแหน้น | แห้นฯรทึกฯแห้นฯร | [แหน้นทึกแหน้น] | ว.แน่นจนสิ้นสุดขอบเขตของความแน่น |
กิ๋น | กินฯ | [กิน] | ก1.กิน - โดยปกติจะหมายถึงกลืน เคี้ยว หรือดื่มเข้าไปทำให้ล่วงล้ำลำคอสู่กระเพาะ ถ้าพูดอย่างสุภาพจะใช้คำว่า รับประทาน ได้แก่อาหาร เครื่องดื่ม สิ่งของบริโภคต่างๆ ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''กิ๋น'' เช่น กิ๋นเข้า - กินข้าว, กิ๋นแลง - กินข้าวมื่้อเย็น, กิ๋นน้ำ - ดื่มน้ำ, กิ๋นเหล้า - ดื่มเหล้า, กิ๋นหมาก - เคี้ยวหมาก, กิ๋นยา - กลืนยา, กิ๋นมูลี - สูบบุหรี่; ก2. กิ๋น - ภาษาเหนือถือเป็นคำสุภาพเมื่อใช้กับต่างบุคคล ต่างสถานะ ต่างเวลา ต่างสถานที่้ เช่น กิ๋น - (เสวย ราชาศัพท์), กิ๋น - (ฉัน ใช้กับพระสงฆ์); ก3. กิ๋น ภาษาเหนือมีความหมายหลากหลายเมื่อใช้รวมกับคำอื่น เช่น มาบลืน กิ๋นง่าว กิ๋นได้ ฮากเลือด ฮูดเน่า ต่างก็หมายถึงกิน (รับประทาน) ที่สุภาพบ้าง ไม่ค่อยสุภาพ; ก4. กิ๋น - เมื่อใช้รวมกับคำอื่นยังมีอีกมากมาย เช่น กิ๋นแอบ - กินแรง, กิ๋นเหล้น - เหลาะแหละ, กิ๋นจิ๊ - ใช้จ่ายอย่างประหยัด, กิ๋นใจ๋ - ซาบซึ้งใจ, กิ๋นอ่วย - สุรุ่ยสุร่าย เป็นต้น |
หน้าเปิดหน้าจ๋าง | ห้นฯาเปิดฯห้นฯาจางฯ | [หน้าเปิดหน้าจาง] | ดู...หน้าเปิด |
กิ๋นเลิ้ก | กินฯเลิ้กฯ | [กินเลิ้ก] | ว.กินลึก - มีเล่ห์เหลี่ยมลึกล้ำ |
ต๋องจ่า | ตอฯงจ่า | [ตองจ่า] | ดู...ต๋องจ่อ |