พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ฮ่อมหนูๆไต่ ฮ่อมไหน่ๆเตียว | ร่อฯมหูๆไต่ ร่อฯมไห่นฯๆทยฯว | [ร่อมหนูๆไต่ ร่อมไหน่ๆเทียว] | ดู...ฮ่อมไผฮูมัน |
พะสิงห์ | ระฯพสิง์หฯ | [พระสิงห์] | น.พระพุทธสิหิงค์,พระสิงห์ - พระประธานในพระวิหารลายคำ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย เนื้อสำริดหุ้มทอง แบบเชียงแสนหนึ่ง สกุลช่างเชียงแสน ศิลปะล้านนา หน้าตัก ๓๑ นิ้ว สูงจากขอบฐานถึงยอดพระเมาลีบัวตูม ๕๑ นิ้ว พระเจ้าแสนเมืองมา กษัตริย์พระองค์ที่ ๗ แห่งราชวงศ์มังราย ได้อัญเชิญมาประดิษฐานที่ ''วัดลีเชียงพระ'' แห่งนี้เมื่อ พ.ศ.๑๙๔๓ ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น ''วัดพระสิงห์'' กระทั่งปี พ.ศ.๒๔๘๓ ได้ยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดวรมหาวิหาร มีชื่อว่า ''วัดพระสิงห์ วรมหาวิหาร'' ในเทศกาลสงกรานต์ (ปีใหม่เมือง) จะมีการอัญเชิญ ''พระสิงห์'' ประดิษฐานบนรถบุษบก และพระพุทธรูปสำคัญ แห่รอบเมืองเชียงใหม่ให้ประชาชนสรงน้ำ เพื่อความเป็นสิริมงคลเป็นประจำทุกปี |
เอามือกะแหล้งก้น | ´ามืกะแห้ลฯงก้฿นฯ | [เอามือกะแหล้งก้น] | ก.เอามือไพล่หลัง,ไม่ยอมทำงาน |
ฮ้องถ้อง | ร้อฯงถ้อฯง | [ร้องถ้อง] | ก.ส่งเสียงร้องโต้ตอบกันไปมา |
กำเหมือนกำ | คำฯเหิอฯรคำฯ | [คำเหมือนคำ] | น.คำไวพจน์ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียกว่า ''กำเหมือนกำ''; คำไวพจน์ หรือ กำเหมือนกำ คือ คำที่เขียนต่างกันแต่มีความหมายเหมือนกัน หรือใกล้เคียงกันมาก หรือ หรือคำต่างรูป ต่างเสียง แต่มีความหมายเหมือนกันหรือใกล้เคียงกัน เช่น ดอกไม้/บุปผา/บุษบา/ผกา/มาลี/โกสุม หรือ ผู้หญิง/นารี/สตรี/อิตถึ/พธู/สุดา/กัลยา/กามินี/สมร หรือ ป่า/ดง/พง/ไพร/พนา/อารัญ เป็นต้น |
หล๋วะ | หลฯวฯะ | [หลวะ] | ก.ตกลงมา,ถอดออก,ปลด,เปลื้องออก,ร่วง,หลุด,หลุดล่อน,หลุดออก; หลั๋วะ ก็ว่า |
ลูกตน | ลูกท฿นฯ | [ลูกทน] | น.ลูกโทน - ลูกคนเดียวของพ่อแม่,ลูกตัวเดียวของสัตว์บางชนิดที่ปกติออกครั้งละหลายตัว เช่น ลูกสุนัข; ลูกโตน ก็ว่า |
เถี่ยน | ถ่ยฯร | [เถี่ยน] | ุน.ด้าม - ลักษณะนามใช้เรียกของมีคมบางชนิด เช่น ขวาน พร้า มีด ๕ ภาษาไทยถิ่นเหนือ เรียก ''เถี่ยน'' เช่น มีดเถี่ยนไหนคมตี้สุ๋ด - มีดด้ามไหนคมที่สุด, เอามุยเถี่ยนหน้อยไปจ๋ดเหล็๋กกน - ใช้ขวานด้ามเล็กไปตอกตะปู; ดู...เหล็๋กกน |
ข่าวสาร | ข่าวฯสารฯ | [ข่าวสาร] | น.ข้อความที่ส่งมาเพื่อให้รับรู้ทั่วกัน,คำบอกกล่าว,เรื่องราว |
ตั๋วป้อ | ต฿วฯพอฯ | [ตัวพ่อ] | น๑.ชายคนรัก คู่กับตั๋วแม่-หญิงคนรัก น๒.สัตว์ตัวผู้ คู่กับตั๋วแม่-สัตว์ตัวเมีย |