พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
จั๋นทน์แดง | จันทฯน์แดงฯ | [จันทน์แดง] | น.จันทน์แดง - ไม้พุ่ม พบมากบนเขาหินปูนหรือลูกรัง เนื้อไม้ที่มีเชื้อราลงจะมีสีแดง มีกลิ่นหอม ใช้ทำยาได้; จั๋นทน์ผา ก็ว่า |
มูยาดิน | มูอยฯาดิ | [มูอฺยฺาดิน] | น.กล้องยาเส้นที่ทำด้วยดินเผา |
ผ๋อก | ผัอฯก | [ผ็อก] | ก๑.ซัด - อาการที่ใช้สิ่งที่เป็นฝุ่นผงปริมาณน้อย หรือสิ่งละเอียดซัด เช่น เอาฝุ่นผ๋อกหัว - เอาฝุ่นซัดที่หัว ; ต๋ดผ๋อกดัง - กำตดซัดจมูก เป็นต้น ถ้าซัดของปริมาณมากเรียก ผุ๋ก,ถ้าซัดน้ำใช้ แผ๋ด ก๒.พูดยอซึ่งหน้า |
เสียองก๊ะ | เสยฯอ฿งคฯะ | [เสียองคะ] | ว.พิการ,มีร่างกายไม่สมประกอบ |
ขัวเหล็๋ก | ข฿วฯเหัลฯก | [ขัวเหล็ก] | น.สะพานที่มีโครงสร้างและส่วนประกอบอื่นๆ ทำด้วยเหล็กล้วนๆ ภาษาถิ่นล้านนาเรียก ''ขัวเหล็๋ก'' เช่น สะพานนวรัฐ เป็นสะพานข้ามแม่น้ำปิงแห่งแรก อยู่ใจกลางเมืองเชียงใหม่ ระหว่างฝั่งตะวันออกจากย่านสันป่าข่อยไปยังฝั่งตะวันตกย่านท่าแพ ครั้งแรกสร้างด้วยไม้สักทั้งหมดเมื่อ พ.ศ.2433 ตั้งชื่อว่า ''สะพานนวรัฐ'' เพื่อเป็นเกียรติแก่ เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 9 (องค์สุดท้าย), ปี พ.ศ.2464 ได้รื้อสะพานไม้สักเดิมแล้วสร้างสะพานเหล็กขึ้นแทน(ชาวบ้านเรียก ขัวเหล็๋ก) เปิดใช้งานปี พ.ศ.2466, จนกระทั่งปี พ.ศ.2509 มีการรื้อสะพานเหล็กออก แล้วสร้างขึ้นใหม่เป็นสะพานคอนกรีตเสริมเหล็ก ดังที่เห็นในปัจจุบัน เปิดใช้อย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ.2510 นับเป็นการสร้างสะพานนวรัฐครั้งที่ 3 คือ สร้างด้วย ไม้สัก-เหล็ก-คอนกรีตเสริมเหล็ก ส่วนสะพานเหล็ก(ขัวเหล็๋ก)เดิมนำวัสดุทั้งหมดไปสร้างใหม่ด้านทิศใต้ห่างจากที่่เดิมประมาณ 400 เมตร |
ตู๋ม | ตูม | [ตุม] | ดู...ตุ๋ม |
สะเด็๋ด | สเดัดฯ | [สะเด็ด] | น๑.ปลาหมอ - ปลาน้ำจืด ตัวป้อมแบน เกล็ดแข็ง คอดหาง กว้าง หัวโต น๒.เรียกขวานชนิดที่มีคอดอยู่ถัดจากช่องที่สวมด้ามว่า มุยป๋าสะเด็ด ว๑.ทำให้น้ำหยุดหยดหรือทำให้ไหลออกไปจนเกือบแห้ง เช่น ล้างจานคว่ำทิ้งไว้ให้สะเด็ดน้ำ ว๒.บิ่น,ลิ เช่น คมขวาน หรือคมมีดที่บิ่น |
ยีเปียง | ยีพยฯง | [ยีเพียง] | น.วันอันดับที่ ๑๒ ในระบบวันเก้าก๋อง ดู...วันเก้าก๋อง ในภาคผนวก ประกอบ |
น้า | นาฯ | [น้า] | น๑.น้า - น้องของแม่ น๒.เรียกเมียของพ่อแต่ไม่ใช่แม่ของตนว่า แม่น้า น๓.เรียกผัวของแม่แต่ไม่ใช่พ่อของตนว่า พ่อน้า |
สาบเน่า | สาปฯเนาฯ | [สาบเน่า] | ก.ได้รับกลิ่นเหม็นที่เกิดจากสิ่งเน่าบูดต่างๆ |