พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
หลุ๋หล๋ะเหล๋ะ | หลฯหลฯะเหลฯะ | [หลุหละเหละ] | ดู...หลุ๋หล๋ะ |
หีด | หีดฯ | [หีด] | น.หีบ - ภาชนะไม้ใช้ใส่สิ่งของ รูปสี่เหลี่ยมมีฝาปิด |
ผั๋กหล๋ะ | ผักฯหลฯะ | [ผักหละ] | น.ผักชะอม - ไม้พุ่มรอเลื้อย ทุกส่วนปกคลุมด้วยหนามแหลม ลำต้นแตกกิ่งน้อย ทำให้มีทรงพุ่มโปร่ง กิ่งมีขนาดเล็ก แต่ยาวได้หลายเมตร ช่อดอกเป็นกระจุกกลมคล้ายดอกกระถิน ใบเล็กเป็นฝอย มีกลิ่นแรง ยอดและใบอ่อนกินได้: การปลูกชะอมรอบแปลงผักจะช่วยไล่และป้องกันแมลงศัตรูเข้าทำลายพืชผักได้อีกทาง |
ฮ่วมกิ๋นฮ่วมตาน | ร่วฯมกินฯร่วฯมทาฯนฯ | [ร่วมกินร่วมทาน] | ก.ร่วมทำบุญและร่วมฉลองด้วยกัน |
อ้น ออกเสียง อ้น | อ฿้นฯ | [อ้น] | น.อ้น/ตัวอ้น - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) ก็เรียก ''อ้น''; อ้น หรือ ตัวอ้น ชาวไทยถิ่นเหนือ (คนเมือง) บางท้องที่มักจะเรียกว่า ''ตุ่น'' เพราะว่า อ้น และ ตุ่น เป็นสัตว์ที่มีลักษณะและพฤติกรรคล้ายคลึงกัน แต่อยู่คนละอันดับ อ้น/ตัวอ้น เป็นสัตว์ฟันแทะมีรูปร่างคล้ายหนูขนาดใหญ่ ลำตัวกลม อ้วน ป้อม ขนสีน้ำตาล ตาและหูเล็กมาก ขาและหางสั้นไม่มีขน ฟันแทะคู่หน้ามีขนาดใหญ่เห็นได้ชัด รูปร่างโดยรวมคล้ายกับหนู มีความน่ารักในหน้าตา ชอบอาศัยอยู่ใต้ดินหรือโพรงไม้ อ้น เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองประเภท 1 แต่ก็ยังถูกนำไปบริโภคและนำมาเป็นสัตว์เลี้ยง อาหารของอ้นได้แก่ ลำไผ่ชนิดต่างๆ เปลือกแตงโม มันเทศ ข้าวโพด อ้อย อ้นเป็นสัตว์ที่กินน้ำน้อยมาก เพราะส่วนใหญ่จะดูดน้ำจากอาหาร; ดู...ตุ่น |
หลัวเผาผี | ห฿ลฯวฯเผัาผี | [หลัวเผาผี] | น.ท่อนฟืนที่ใช้เผาศพ ประเพณีของชาวล้านนาแต่โบราณนั้น ชาวบ้านจะนำฟืนมาคนละท่อนสองท่อนกองรวมกันที่เชิงตะกอน |
ยกก๊าง | ย฿กฯค้าฯงฯ | [ยกค้าง] | ก.บอกไฟทะยานขึ้นจากค้าง |
ขั๋บต๋ามกั๋มม์ | ขัปฯตามฯกัม์มฯ | [ขับตามกัมม์] | ก.เป็น ไปตามกรรม,ตามยถากรรม |
ย้าว | ย้าวฯ | [ย้าว] | ก.ยินดี,พอใจ; ว.หมาด,จวนจะแห้ง |
ฝ - ฝ๋ะ | ฝ | [ฝ] | ฝ-ฝ๋ะ เทียบตัว ฝ เป็นอักษรสูง ออกเสียง ฝ๋ะ ในระดับเสียงวรรณยุกต์จัตวา ใช้เป็นพยัญชนะต้น |