พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
บ่าโหก | บ่าฯโห฿กฯ | [บ่าโหก] | น.โรคกระษัย,โรคกษัย - กลุ่มโรคเรื้อรังที่เกิดขึ้นแก่มนุษย์ ทำลายสุขภาพร่างกายให้เสื่อมโทรมไปทีละน้อยๆ เป็นเวลาต่อเนื่องยาวนาน ทำให้สุขภาพร่างกายไม่สมบูรณ์ มีอาการผอมแห้งแรงน้อย ตัวเหลือง มือเย็น เท้าเย็น เป็นต้น ซึ่งอาจเกิดจากการทำงานหนัก หรือการมีพฤติกรรมการใช้ชีวิต การกิน การอยู่ ที่ไม่สมดุล |
บ่าห่อยขี้นก | บ่าฯห่อฯยฯขี้น฿กฯ | [บ่าห่อยขี้นก] | น.มะระขี้นก - ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''บ่าห่อยขี้นก''; มะระขี้นก หรือ บ่าห่อยขี้นก เป็นไม้เถาเลื้อย ผักพื้นบ้านขึ้นได้ทั่วไป ผลเล็กๆคล้ายกระสวย สั้นป้อม หัวแหลม ท้ายแหลม ผิวขรุขระ สีเขียวเข้ม ผลยาวประมาณ 2-3 นิ้ว รสขมจัด เมื่อแก่สีเหลืองอมแดง มีสรรพคุณในตำรายาไทย ช่วยเจริญอาหาร จึงนิยมกินในหมู่ผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ สามารถลดระดับน้ำตาลในเส้นเลือดได้เป็นอย่างดี และยังสามารถลดระดับคลอเรสเตอรอลและไตรกลีเซอไลด์ในตับได้อย่างมีประสิทธิภาพ ใช้ผลโตเต็มที่หั่นเนื้อตากแห้ง ชงน้ำรับประทานต่างน้ำชา ผลต้มรับประทานแต่น้ำเป็นยาแก้ไข้ หรือดื่มน้ำคั้นจากผลแก้ปากเปื่อย ปากเป็นขุย ในด้านโภชนาการ ใช้ผลที่ยังไม่สุกเป็นอาหาร ผักจิ้ม ต้ม แกง รักษาเบาหวาน นกชอบกินทั้งผลและเมล็ด แล้วถ่ายมูลที่มีเมล็ดมะระขี้นกไว้ตามที่ต่างๆ จึงเรียกว่า ''บ่าห่อยขี้นก'' |
โธ | โธ | [โธ] | ก๑.เข็น,ไส,ถู,ทา,ครูดไปกับพื้น ก๒.ทา-เอาของเปียก ของเหลว ฝุ่นผง หรือครีมเป็นต้น ลูบ ไล้ ป้าย ระบาย หรือฉาบลงไปให้ติดพื้นผิวของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่นทาเล็บ ทาสี ทายาหม่อง |
หนุ๋กงา | หนฯกงา | [หนุกงา] | ดู...เข้าหนุ๋กงา |
ใบต๋องตึง | ไบตอฯงทึงฯ | [ใบตองทึง] | น.ใบพลวง คนเมืองเรียก ''ใบต๋องตึง หรือ ต๋องตึง'' ใช้ห่อของ หรือไพรเป็นตับมุงหลังคา; ดู...ต๋องตึง |
งุ้มงว้า | งุ้มง้วฯา | [งุ้มงว้า] | ก.ซมซาน,พยายามอย่างหนักและยังไม่สำเร็จ |
หลิ้มปะตู๋ | หิ้ลฯมระฯบตู | [หลิ้มประตู] | น.สลัก หรือดาลประตู |
แซ้ง | แซ้งฯ | [แซ้ง] | ว.โด่ง,ยื่น; เช่น ฮูดังแซ้ง - จมูกโด่ง |
สะหล๋ะ(๒) | สๆลฯะ | [สละ] | ก.สละ - ทิ้ง,บริจาค,ปล่อยวาง |
จองตาน | ชอฯงทาฯนฯ | [ชองทาน] | น.แคร่หามมีลักษณะเป็นกระบะ กว้างยาวประมาณ ๗๐-๑๐๐ ซ.ม. มีขาตั้ง ๔ ขา สูงระดับเอว มีคานสำหรับหามบรรจุเครื่องไทยทานไปถวายวัด เป็นต้น จองอ้อย ก็ว่า |