พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ดำปั๋ง | ดำปัลฯง | [ดำปลัง] | ว.สีดำอมม่วง อย่างสีของเมล็ดผักปลังสุกงอม |
ขวัน | ขัวฯร | [ขวัน] | น๑.ขวัญ - ผมหรือขนที่เวียนเป็นก้นหอยบนศีรษะของคน หรือตามตัวของสัตว์ คนส่วนมากมีขวัญเดียว บ้างก็มี ๒ ขวัญ ๓ ขวัญ น๒.คนไทยโบราณเชื่อว่าทุกสิ่งทุกอย่างมีขวัญ ขวัญเป็นสิ่งที่ไม่มีตัวตน(สภาวะอย่างวิญญาณ) สถิตอยู่ประจำชีวิตของคน สัตว์ และพืช ตั้งแต่เกิดจนถึงตาย น๓.ยอดกำลังใจ,มิ่งมงคล,ความดี เช่น ขวัญดี ขวัญเสีย น๔.สิ่งของที่ให้แก่กัน เป็นการถนอมขวัญ ให้กำลังใจ หรือเพื่ออัธยาศรัยไมตรี |
เตียนแส้ | ทยฯรแส้ | [เทียนแส้] | น.ธูป - เครื่องหอม มักใช้จุดบูชาคู่กับเทียน ทำด้วยผงไม้หอมพอกก้านไม้เล็กยาวที่ย้อมสีแดง เหลือส่วนโคนไว้ปัก |
ถะแหลฮุ่ง | แถๆลฯรุ่ง | [ถะแหลรุ่ง] | น.กำหนด ยามเท่ากับเวลา ๐๓.๐๐ น.- ๐๔.๓๐ น. |
ฮากเลือดตั๋บปุ๋ด | รากฯเลิอฯดตัปฯปุด | [รากเลือดตับปุด] | ว.คำแช่งให้ผู้ที่โกงกิน ทุจริต จงมีอันเป็นไป ตับไตไส้พุงฉีกขาด |
อาบน้ำฮ้อนมาก่อน | อาปฯนาฯ | [อาบน้ำร้อนมาก่อน] | สำ.อาบน้ำร้อนมาก่อน - เกิดก่อน,มีประสบการณ์มากกว่า. |
หนอนไข่ขาง | หนฯอฯรไข่ขางฯ | [หนอนไข่ขาง] | น.ตัวหนอนที่เจริญเติบโตจากไข่ของแมลงวัน; ไข่ขาง ก็ว่า |
นับไปนับมา | นัปฯไพนัปฯมา | [นับไพนับมา] | ก.นับทบทวนหลายๆ ครั้ง |
หนี้ | หี้นฯ | [หนี้] | ก.หนี้ - เงินที่ยังติดค้างอยู่จะต้องใช้คืน: ว.นี่ - ที่นี่,ที่นี้ |
นกก้นปู้ด | น฿กฯก้฿นฯพูด | [นกก้นพูด] | น.นกกะปูด ภาษาถิ่นล้านนาเรียก ''นกก้นปู้ด''; - นกกะปูด เป็นนกขนาดกลาง ลำตัวเพรียวยาว ลักษณะคล้ายกา ยาวประมาณ 35 ซ.ม. หัว คอ และลำตัวสีดำ ปีกสั้นสีน้ำตาลแดง ขายาวสีดำ ปากแหลมหนา ลิ้นสีดำ ตาสีแดง นิ้วตีนและเล็บแข็งแรง หางยาว 15-25 ซ.ม. เสียงร้อง ''ปูด ๆ ๆ ๆ'' มักอาศัยอยู่ในพุ่มไม้ใกล้ชายน้ำ หรือพื้นที่ชุ่มน้ำต่างๆ ออกหากินตอนเช้าและตอนเย็น อาหารได้แก่ กบ เขียด หนู อึ่งอ่าง ปู ปลา เป็นต้น แต่อาหารที่ชอบที่สุดคือ งู ทำรังอยู่ตามพงหญ้ารกริมน้ำ |