พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ถ่มขี้เต้อ | ถ฿มฯขี้เทิ่อฯ | [ถ่มขี้เท่อ] | ก.ถ่มเสมหะ,ขากเสลด |
กุ๋มขะหนาบ | กุมขๆนฯาปฯ | [กุมขนาบ] | ก.ใช้อำนาจข่มขู่,ใช้อำนาจบังคับ |
ขืนกำ | ขืนฯคำฯ | [ขืนคำ] | ก.เปลี่ยนคำพูด,คืนคำ |
บ่านอยข้อง | บ่าฯนอฯยฯข้อฯง | [บ่านอยข้อง] | น.บวบเหลี่ยม ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''บ่านอยข้อง''; บวบเหลี่ยม หรือ บ่านอยข้อง - เป็นไม้เถาเลื้อย ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับ ลักษณะเป็นรูป ๕-๗ เหลี่ยม ปลายแหลม โคนใบมนเว้าเป็นรูปหัวใจ ขอบใบหยักเว้าตื้นๆ หลังและท้องใบเรียบ ก้านใบเป็นเหลี่ยม ดอกเป็นแบบแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน กลีบดอกสีเหลือง มี ๕ กลีบ ผลรูปทรงกระบอกเรียว ยาวประมาณ ๑๕-๕๐ เซนติเมตร เป็นเหลี่ยม ๕-๑๐ เหลี่ยมตามความยาวของผล ผลเป็นผักที่ใช้ปรุงอาหารได้หลายเมนู และใช้ทำยาได้ |
หละม้าย | หลฯะม้ายฯ | [หละม้าย] | ว.ละม้าย,คล้าย |
เต้ง | เต้งฯ | [เต้ง] | น.ไข่ชนิดใหญ่ของแมลงจำพวกมด รวมทั้งตัวอ่อนของแมลงดังกล่าว ส่วนไข่ขนาดเล็กเรียก "แย็บ" ว.เต่ง,ตึง,สมบูรณ์,อวบ |
โต้โล่ | โท่โล่ | [โท่โล่] | ว.กว้างใหญ่เห็นชัดเจน เช่นปะตู๋กว้างโต้โล่ - ประตูขนาดใหญ่ และกว้าง; โต้โหล้ ก็ว่า |
ล้านหน้าหมอง | ล้านฯห้นฯาหมฯอฯง | [ล้านหน้าหมอง] | น.เรียกวัวตัวไม่มีขวัญที่หน้าผาก ถือว่าเป็นวัวอัปลักษณ์ อัปมงคล |
ป้ำเปง | พําเพงฯ | [พ่ำเพง] | ก.บำเพ็ญ - ปฏิบัติทำให้เกิดผลตามที่ต้องการ,ใช้ความพยายามอย่างสุดความสามารถ |
มอด | มอฯด | [มอด] | น.ชื่อเรียกแมลงขนาดเล็กหลายชนิดในหลายวงศ์ ที่เจาะกินเข้าไปในวัสดุต่างๆ ทำให้เกิดเป็นรูพรุนทั่วไป กับทั้งมีวัสดุผสมมูลขับถ่ายออกมาเป็นขุยเป็นเม็ดเล็กๆ เรียกขี้มอด ส่วนใหญ่เป็นแมลงปีกแข็ง ก.จวนจะดับ (ใช้กับไฟ),ตาย - มักใช้ร่วมกับ ม้วย เป็น มอดม้วย ว.เรียกหน้าที่เป็นรอยๆ อย่างมอดเจาะ เช่นหน้าของคนที่เป็นโรคฝีดาษว่า หน้ามอด; สำ.เรียกผู้ทำให้เกิดความหมดเปลือง เช่น มอดเข้าสุ๋ก - กินข้าวมาก, มอดไม้ - ผู้แอบตัดไม้ทำลายป่า |