พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ปอยเป๊กข์ | พอฯยฯเพัก์ขฯ | [พอยเพ็กข์] | น.งานอุปสมบทผู้เป็นสามเณรอยู่ก่อนแล้ว ซึ่งเป็นปอยหน้อย อย่างหนึ่ง; ดู...ปอยหน้อย |
ใส่ลม | ไส่ล฿มฯ | [ใส่ลม] | ก.พูดเล่นโกหกพกลม |
นึก | นึกฯ | [นึก] | ก.คิด,ตริตรอง; หละนึก ก็ว่า |
ส๋ะเข้า | ระฯสเขั้า | [สะเข้า] | ก.ล้างข้าวที่หม่าให้หมดกลิ่นน้ำข้าวมวกก่อนนำไปนึ่ง; ซะเข้า,ฮะเข้า ก็ว่า |
ข่มต๊อง | ข่฿มฯท้อฯง | [ข่มท้อง] | ก.ใช้มือกดท้องช่วยในการคลอด |
อ้อผะหยา | อํอฯระฯบยฯา,-ผยฯๆา,-ผหยฯา | [อ้อประยา,อ้อผะหยา] | น.อ้อปัญญา - ภาษาไทยถิ่นเหนือเรียก อ้อผะหญา/อ้อผะหยา เป็นพิธีกรรมที่จัดทำขึ้นโดยเชื่อว่าจะทำให้มีสติปัญญาเฉียยวฉลาด โดยใช้ปล้องอ้อยาว ประมาณ ๔ - ๗ ซ.ม.บรรจุน้ำผึ้ง เข้าพิธีปลุกเสกด้วยพุทธมนต์ คาถาอาคม ถือเป็นพิธีกรรมที่ศักดิ์สิทธิ์ จะต้องทำด้วยศรัทธา ตั้งมั่นใน พุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ อาจาริยคุณ มาตาปิตาคุณ เชื่อกันว่าผู้ผ่านการขึ้นครูเข้าร่วมพิธี เมื่อได้ดื่มน้ำผึ้งในปล้องอ้อจะมีความจำดี มีปฏิภาณไหวพริบ สามารถ เรียนรู้สรรพวิชาได้สำเร็จตามความประสงค์ และเป็นคนว่านอนสอนง่าย ; อ้อจ๋ำ ก็ว่า |
ฮางมะฮางแมน | รางฯมะรางฯแมนฯ | [รางมะรางแมน] | ดู...ฮางมะ |
ตี๋เข้า | ตีเขั้า | [ตีเข้า] | ก.ตีข้าว - ฟาดข้าวให้เมล็ดร่วงจากรวง |
พี้ | ฯระฯพิ้ | [พริ้] | ว.นี้,ที่นี้,สิ่งนี้,แบบนี้,อย่างนี้; ภี้,เพร้,เภ้ ก็ว่า |
ยาย | ยายฯ | [ยาย] | น.ยาย - บรรพบุรุษที่เป็นแม่ของแม่ คู่กับตา; แม่อุ๊ย ก็ว่า: ถ้าเขียน อฺยฺาย หมายถึง เรียงราย,เรียงกัน; ดู...อฺยฺ |