พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
กล้วยไข่ ออกเสียง ก้วย ไข่ | ก้ลฯวฯยไข่ | [กล้วยไข่] | น.กล้วยไข่ ภาษาถิ่นเหนือออกเสียง ''ก้วยไข่'' เพราะว่า คำเมือง ไม่มีเสียงกล้ำ - กล้วยไข่ เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นเดี่ยวตั้งตรงลักษณะกลม สูงประมาณ 2.5 เมตร, ใบแบบขนาน แบนยาวใหญ่ เรียกว่าใบตอง, ดอกเป็นช่อห้อยลงมาเป็นเครือ มีหัวปลีออกที่ปลายยอด ในเครือมีหวีเรียงซ้อนกันอยู่ มีดอกยาวรีเล็กๆ เรียงอยู่ในหวี และต่อมากลายเป็นผล, ผลเล็กกลมรูปรีเรียงอยู่ในหวีคล้ายพัด ผลอ่อนเปลือกสีเขียว เมื่อสุกสีเหลือง เปลือกบาง เนื้อแน่นนุ่มสีครีมอมส้ม รสชาติหวาน กลิ่นหอม: กล้วยไข่ มีประโยชน์และสรรพคุณ ใช้รักษาโรคได้หลายอย่าง รับประทานเป็นผลไม้ สามารถนำไปแปรรูป และทำของหวานต่างๆ เช่น กล้วยบวชชี กล้วยเชื่อม เป็นต้น |
ขี้เอ็น | ขี้เอนฯ | [ขี้เอน] | ว.จองหอง,ถือตัว,หยิ่ง,ยะโส |
ลูกผู้ปี้ | ลูกผู้พี่ | [ลูกผู้พี่] | น.ญาติที่เป็นลูกของ ลุง ป้า |
ลวด | ลวฯด | [ลวด] | น.ลวด - สิ่งที่ทำเป็นเส้นยาว ๆ เช่น เส้นลวดสายไฟฟ้า ก.เรียกนอนหลับตายว่า หลั๋บลวด - หลับแล้วไม่ตื่นคือตาย ว.เลย,พ้น,ตลอด สัน.เลย,เลยไป เช่น ไปแอ่วลวดผ่อหนัง - ไปเที่ยวเลยดูภาพยนต์ |
ดอกประยงค์ | ดอฯกระฯบย฿ง์คฯ | [ดอกประยงค์] | น.ดอกประยงค์ ภาษาถิ่นเหนือเรียก ''ดอกขะยง'' เป็นดอกไม้ที่แปลก เป็นดอกตูมกลีบไม่บาน มีกลิ่นหอมมาก หอมไปไกล หอมตลอดวันตลอดคืน แม้ดอกแห้งก็ยังหอม; ดู...ดอกขะยง |
โอ้งขะโหล้ง | โอ้฿งฯขะโห้฿ลฯง | [โอ้งขะโล้ง] | ว.เป็นแอ่ง,เป็นหลุม |
พะเจ้าต๋นหลวง | ระฯพเจั้าต฿นฯหลฯวฯง | [พระเจ้าตนหลวง] | น.พระเจ้าตนหลวง - พระพุทธรูปขนาดใหญ่มาก เช่น พระประธานในวิหารวัดศรีโคมคำ พระอารามหลวง อ.เมือง จ.พะเยา เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย สร้างเมื่อ พ.ศ.๒๐๓๔-๒๐๖๗ มีหน้าตักกว้าง ๑๖ เมตร สูง ๑๘ เมตร นับเป็นพระพุทธรูปศิลปะเชียงแสน ที่สูงใหญ่ที่สุดในดินแดนล้านนา; ผะเจ้าต๋นหลวง ก็ว่า |
นาฬิก๋าข้อ | นาฯฬิกาขํอฯ | [นาฬิกาข้อ] | น.นาฬิกาข้อมือ |
นกจอกเทศ | น฿กฯจอฯกเทศฯฯ | [นกจอกเทศ] | น.นกกระจอกเทศ - นกขนาดใหญ่มีขนเฉพาะลำตัว คอและขาเป็นหนังเกลี้ยงๆ ขาใหญ่แข็งแรง มีนิ้วตีนข้างละ ๒ นิ้ว วิ่งเร็วแต่บินไม่ได้ |
ฮู้คิงก่อ | รู้ฅิงฯกํอฯ | [รู้ฅิงก่อ] | ก.รู้สึกตัวหรือเปล่า,รู้สึกตัวไหม (ใช้ ก่อ ตามหลังให้กลายเป็น ประโยคคำถาม) |