พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
เดือนดั๋บเต๋ม | เดิอฯรดัปฯเตมฯ | [เดือนดับเตม] | น.เดือนดับเต็ม - เดือนข้างแรมของเดือนคู่ เช่น เดือน ๒...๔...๖...๘...๑๐ และ ๑๒ ดู... ดั๋บเต๋ม |
ยังแควน | ยังฯแฅวฯร | [ยังแฅวน] | ว.ค่อยยังชั่ว,ดีขึ้น,ดีกว่าเดิม |
บ่าน้ำ | บ่าฯนาฯ | [บ่าน้ำ] | น.น้ำเต้า ภาษาถิ่นเหนือ(คำเมือง) เรียก ''บ่าน้ำ''; น้ำเต้า หรือ บ่าน้ำ - เป็นไม้เถาเลื้อยล้มลุกจำพวกเดียวกับฟักแฟง ใบทรง 3 เหลี่ยม ขอบหยัก สาก มีขนอ่อนปกคลุม ดอกออกตามซอกใบและใกล้ยอด สีขาว ผลลักษณะคล้ายขวด มีรูปทรงหลายแบบ เช่น น้ำเต้าทรงเซียน ผลแห้งใช้ทำเครื่องประดับ ในอดีตนิยมใช้ใส่น้ำเดินทางเข้าหาของตามป่า ทรงลูกแพร์ ทรงกระบอก รูปแป้น ทรงกลม มีขนสั้นๆปกคลุม ผลอ่อนมีเมล็ดสีขาว แบนยาวรี ผลแก่เปลือกเกลี้ยง หนาและแน่น เมล็ดเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอ่อน ผลอ่อนใช้ประกอบอาหารได้หลายชนิด เช่น แกง ผัด หรือต้มจิ้มน้ำพริก เมล็ดแก่นำไปสกัดน้ำมัน หรือทำเป็นอาหารประเภทขบเคี้ยวก็ได้ |
เม็ด | เมัดฯ | [เม็ด] | น๑.ปีมะแม - ชื่อปีนักษัตรปีที่ ๘ ใช้ แพะ เป็นสัญลักษณ์ ดู...ปีนักษัตร และ ธาตุประจำปีเกิด ในภาคผนวกท้ายเล่ม น๒.ส่วนภายในของผลไม้ที่เพาะเป็นต้นขึ้นได้ น๓.เรียกของที่เป็นก้อนเป็นตุ่มเล็กๆ เช่น เม็ดทราย เม็ดถั่ว เม็ดมะยม เป็นต้น ล.ลักษณะนามเรียกของที่เป็นก้อนเป็นตุ่มเล็กๆ เช่น เม็ดทราย ๕ เม็ด, ข้าว ๒ เม็ด เป็นต้น |
มือปุ๋ด | มืปุด | [มือปุด] | ว.มือขาด |
สรุป | สรุบ์,สรุ | [สรุป] | สรุป - การแสดงผลในช่องออกเสียงล้านนา ๑].ตัวเอน เป็นเสียงตรีเพี้ยน แม้จะพิมพ์ ค้นหา เป็นตัวตรงก็ตาม เมื่อตรวจสอบว่าคำใดที่ออกเสียงตรีเพี้ยน เครื่องจะเปลี่บนเป็นตัวเอนให้ ๒]. ภาษาไทย มี ย(ยักษ์) และ ญ(หญิง) ออกเสียงไม่ขึ้นจมูก แต่ภาษาล้านนามี ''ย'' ๒ ตัว คือ ยยะ (ตัว ยะ) เทียบ ย(ยักษ์) ออกเสียงขึ้นจมูก และ อยะ (ตัว อฺยฺะ,อฺยฺ๋ะ พยัญชนะ ๒ เสียง) ออกเสียงไม่ขึ้นจมูก //สงสัยกลับไปทบทวนที่ ยยะ และ อยะ// |
น้ำต๋าย้อยโซะๆ | นาฯตาย้อฯยฯโซะๆ | [น้ำตาย้อยโซะๆ] | ก.น้ำตาไหลพราก |
นกกะตา | น฿กฯระฯกทาฯ | [นกกระทา] | น.นกกระทา - นกขนาดเล็กรูปร่างคล้ายนกคุ่ม ตัวกลมป้อม มีลายเป็นจุดกระตามลำตัว ปากแหลม หางสั้น ชอบเดินหากินตามพื้นดิน; นกปะตา ก็ว่า |
ก๊าว | ค้าฯวฯ | [ค้าว] | ก.งัดขึ้นด้วยกำลัง,ดีดขึ้นด้วยคานดีด |
สมมา | ส฿มมฯา | [สมมา] | ก.ขอขมา,ขอโทษ,กล่าวคำขอโทษ; สูมา ก็ว่า |