พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
งมสาว | ง฿มฯสาวฯ | [งมสาว] | ก.คลำหาสาวในความมืดเพื่อทำมิดีมิร้าย |
ยั้น | ยั้นฯ | [ยั้น] | ก.ใช้ฟันกัด,ดันอย่างแรง |
ออกใจ๋เยียะก๋าร | ออฯกใจเยยฯะการฯ | [ออกใจเยียะการ] | ก.อยากทำงาน |
ลายตาน | ลายฯทาฯนฯ | [ลายทาน] | น.ชื่อแบบการสาน โดยยกเส้นหนึ่งข้ามเส้นหนึ่ง |
อุ้ม | อุ้ม | [อุ้ม] | ก.โอบยกขึ้น,ยกขึ้นไว้กับตัว เช่น อุ้มเด็ก |
ข่าแกง | ข่าแดงฯ | [ข่าแคง] | น.ข่าชนิดที่หัวเล็ก และรสจัดกว่าข่าหยวก |
ผั่นหู | ผั่นฯหู | [ผั่นหู] | ก.ใช้ไม้ปั่นหรือแยงหู |
วัน | g | f | น.วันหัวเรียงหมอน - เป็นวันที่ใช้หาฤกษ์งานมงคลสมรส ลักษณะการนอนของคนเราที่กล่าวไว้ในเรื่องนี้มีหลายอย่าง เช่น หัวจนหัว(หัวชนหัว)-นอนเอาหัวชนกัน เหยียดเท้าไปตรงกันข้าม, หัวสอดตี๋น(นอนเอาหัวสอดไว้ทื่ตรงเท้าของอีกฝ่ายผนึ่ง, หัวสุ๋บหว่างขา(นอนเอาหัวสอดซุกลึกเข้าไปกลางหว่างขาของอีกฝ่ายหนึ่ง) เป็นต้น ถือว่าไม่่เป็นมงคล แต่ ''หัวเรียงหมอน'' หมายถึง นอนชิดติดกัน หันหัวไปทางเดียวกันบนหมอนที่อยู่ในระนาบเดียวกัน การแต่งงานจะต้องหาฤกษ์หายามให้ดี ชาวล้านนาไม่นิยมแต่งงานในช่วงกลางพรรษา, เดือนคี่(เดือนเกี๋ยง ๓ ๕ ๗ ๙ ๑๑ เหนือ), วันศีลหลวง(ขึ้นหรือแรม ๑๕ ค่ำ), ไม่เป็นวันม้วยบ่าวสาว, ไม่เป็นวันเสียของเดือน, ฟ้าตีแส่งเศษดี และถูกต้องตามตำราว่า วันหัวเรียงหมอนตรงกับขึ้นแรมกี่ค่ำ |
เป๋นก้า | เปนฯค่าฯ | [เปนค่า] | ว.มีราคา; เป๋นก้าเป๋นสิน ก็ว่า |
วางวาย | วาฯงฯวาฯยฯ | [วางวาย] | ก.ตาย; วายวาง ก็ว่า |