พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ขี้เหมี้ยง | ขี้ห้มฯยฯง | [ขี้เหมี้ยง] | น๑.เศษของใบเมี่ยงที่คายออกมาหลังจากการอมหรือเคี้ยว น๒.สนิม - ส่วนของผิวโลหะที่เกิดการ ผุกร่อนปรากฏเป็นสีน้ำตาลแดง เนื่องจากทำปฏิกิริยาทางเคมีกับน้ำและอากาศ เช่น มีดขี้เหมี้ยง - มีดเป็นสนิม ว.หมดสภาพหรือเสื่อมคุณค่า เช่น ปี๊บขี้เหมี้ยง - ปีบที่ชำรุดเสื่อมสภาพใช้การไม่ ได้,มุยขี้เหมี้ยง - ขวานทื่อสนิมติดเกรอะ สำ.หมดคุณค่า ไร้ราคา,ไร้ประโยชน์ ไม่เป็นที่เชื่อถือ เช่น คนถูกด่าว่า ไอ่ขี้เหมี้ยง หรือ อี่ขี้เหมี้ยง แสดงว่าผู้นั้นถูกเหยียดหยามว่าเป็นคนไม่มีค่า ไม่มีเกียรติ ไม่มีน้ำยา เชื่อถือไม่ได้เปรียบดังสนิมที่ใครๆก็ไม่ต้องการ |
เข้า | เขั้า | [เข้า] | ก๑.อาการที่เคลื่อนเข้าไปข้างในหรือเคลื่อนไปข้างหน้า เช่น เข้าหล้อง - เข้าโลง ก๒.ลงรอยกัน,เหมาะเจาะ เช่น เข้าไจ๋,เข้ากั๋น ก๓ใส่,บรรจุ,ประกอบ เช่น เข้าอยา เป็นต้น |
ผุ๋ดจุ๋ด | ผุดจุด | [ผุดจุด] | ว.ลักษณะอย่างดอก ไม้ตูม เรียก เป็นจี๋ผุ๋ดจุ๋ด; จุ๋ดผุ๋ด,จะหลุ๋ดผุ๋ด ก็ว่า |
เหม็นแสว (ว สะกด) | เหัมฯรแสวฯ | [เหม็นแสว] | ก.เหม็นสาบกลิ่นคาว |
เป่งละเป่งลึ้ง | เป่ลฯงลเป่ลฯงลึ้งฯ | [เปล่งละเปล่งลึ้ง] | ว.เปิดโล่ง,ไม่มีสิ่งกำบัง; เป่งลึ้ง,เป่งวะ ก็ว่า |
ดอยเข้า | ดอฯเขั้า | [ดอยเข้า] | น.ข้าวที่ชาวบ้านนำมากองรวมกันเพื่อถวายทาน |
หายใจ๋ใหญ่ | หายฯไจไห่ยฯ | [หายใจใหย่] | ก.หายใจยาว และแรงในขณะที่รู้สึกกลุ้มใจหรือโล่งใจ |
เหม้า | เหั้มฯา | [เหม้า] | น๑.ปีเถาะ - ชื่อปีนักษัตรปีที่ ๔ ใช้ กระต่าย เป็นสัญลักษณ์ ดู...ปีนักษัตร และ ธาตุประจำปีเกิด ในภาคผนวกท้ายเล่ม น๒.ข้าวเปลือกข้าวเหนียวที่ยังไม่แก่จัด เอามาคั่วแล้วตำให้แบน ฝัดเปลือกทิ้ง ใช้ทำขนม เรียกว่า เข้าเหม้า น๓.เรียกมะเม่า ว่า บ่าเหม้า มีหลายชนิด; ดู...บ่าเหม้า |
หมก๋ารหมงาน | ห฿มฯห฿มฯ | [หมการหมงาน] | ก.ชอบทำการงาน,ชอบทำมาหากิน,ไม่เกียจคร้าน; หุมก๋ารหุมงาน ก็ว่า |
พานแว่นฟ้า | ภานฯแว่นฯฟ้า | [ภานแว่นฟ้า] | น.พานที่ซ้อนกันสองชั้นรูปทรงสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสองใบบนเป็นพานทรงสูง ซ้อน กันอยู่ มีขนาดเล็กกว่าใบล่าง |