พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
สูตรเมือง | สูระฯตเมิอฯง | [สูตรเมือง] | ก.สวดเป็นภาษาพื้นเมือง สวดแบบเร็วเป็นคำๆ ต่อเนื่องกันไปไม่มีวรรคตอน ได้เนื้อหามากกว่าวิธีสวดแบบอื่น |
หน้าดี | ห้นฯาดี | [หน้าดี] | ว.น่า - ใช้ประกอบหน้าคำกริยา แปลว่า ชอบ,ควร เช่น หน้าดีกิ๋น - น่ากิน,บ่หน้าดีเยียะ - ไม่น่าทำ,บ่หน้าดีไป - ไม่ควรไป; เปิงดี ก็ว่า |
ต๊องปิ๋ง | ท้อฯงปิลฯง | [ท้องปลิง] | น.ตะไบชนิดหนึ่งคมข้างหนึ่งแบน อีกข้างหนึ่งโค้ง |
เข้าต้มมัด | เขั้าต้฿มฯมัดฯ | [เข้าต้มมัด] | ดู...เข้าต้มกะทิ |
คางคาก | ฅางฯฅากฯ | [ฅางฅาก] | ดู...คังคาก |
ต๋าวันจ๊าย | ตาวันฯช้ายฯ | [ตาวันช้าย] | น.เวลาบ่าย,ตอนบ่าย |
หม้อแก๋ง | หํมฯอฯ | [หม้อแกง] | น.หม้อที่ใช้ปรุงอาหารประเภทแกง |
นกตุ่งตุง | น฿กฯตุ่งทุง | [นกตุ่งทุง] | น.นกกระทุง/นกขอนไหล - นกน้ำขนาดใหญ่ อาศัยอยู่ตามชายฝั่งหรือหมู่เกาะ มีความยาวจากปากถึงปลายหางประมาณ ๕๒-๖๐ นิ้ว ขาสั้นใหญ่ ปากยาวแบนข้างใต้มีสีออกม่วงขนาดใหญ่ |
ตานเข้าใหม่ | ทาฯนฯเขั้าไห่มฯ | [ทานเข้าใหม่] | ก.ถวายข้าวที่เก็บเกี่ยวมาใหม่ในปีนั้น เพื่ออุทิศส่วนกุศลแด่เทวดาผู้รักษาขุนน้ำ และปู่ย่าตายายเจ้าของนาที่ตกทอดมา ถือว่าเป็นพิธีสำคัญที่ต้องทำก่อนที่จะบริโภคข้าวใหม่นั้น |
ต๊ะ - ทะ | ท | [ท] | ท (ทะ) เป็นอักษรต่ำ เทียบตัว "ท" ออกเสียงเป็น ต๊ะ ใช้เป็นพยัญชนะต้นในภาษาล้านนา กับเป็นตัวสะกดและตัวตามในภาษาบาลี สันสกฤต แต่เนื่องจาก ท ในภาษาล้านนาออกเสียงเป็น ต๊ะ คำที่มี ท เป็นพยัญชนะต้น เช่น ทยฯร-เทียน(ออกเสียงเตียน) ทยฯวทาฯงฯ-เทียวทาง(ออกเสียงเตียวตาง) ได้จัดรวมไว้ในหมวด ต-ต แล้ว สำหรับ ระฯท-ทร ออกเสียง ถะละ ล้านนามีใช้น้อย เช่น ระฯท฿งฯ-ทรง(ออกเสียงถะลง) จัดเข้าไว้ในหมวด "ถ" แล้วเช่นกัน |