พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
นายจ๊าง | นาฯยฯช้างฯ | [นายช้าง] | น.นายกองช้าง |
บ่าจี้ | บ่าฯชี่ | [บ่าชี่] | น.ผลคนทา - ผลกลมแป้น ขนาดราวหัวแม่มือมีรสขม ใช้ทำยาได้ |
ก็๋อกน้ำหยฺาด | กัอฯกนาฯอยฯาดฯ | [ก็อกน้ำอฺยฺาด] | น.ชุด ภาชนะบรรจุน้ำหยาด มี ๒ ชิ้น คือภาชนะ ที่บรรจุน้ำและภาชนะที่ใช้รองรับน้ำหยาด ในขณะที่รินอุทิศส่วนกุศลอาจใช้ภาชนะเล็กๆ เช่น แก้วน้ำ ขวดน้ำ ขันน้ำ แทนได้ |
หมอตวาย | หํมฯอฯทวฯาฯยฯ | [หมอตวาย] | น.หมอดู - ผู้ทำนายโชคชะตา,ฤกษ์ยาม,โหราจารย์; หมอเมื่อ,หมอหูรา,หมอโหรา ก็ว่า |
ง่ามแก้ว | ง่าแก้วฯ | [ง่ามแก้ว] | น.แก้มค้ำโพ,ไม้ง่ามที่ใช้ในการยกเสาปลูกบ้าน |
ล้อนหลังคา | ล้อฯรหัลฯงฅา | [ล้อนหลังฅา] | ก.รื้อหลังคาออก |
กิ๋นก่อนตานลูน | กินฯก่อฯรทาฯนฯลูร | [กินก่อนทานลูน] | ก.กินข้าวปลาอาหาร ลูกไม้ของหวานที่เตรียมไว้ ก่อนนำไปถวายทาน ถือว่าเป็นบาป สำ.กินก่อนทานทีหลัง - ชิงสุกก่อนห่าม หรือมีท้องก่อนแต่งงาน |
แก้ว | แก้วฯ | [แก้ว] | น๖.เรียกสิ่งที่เคารพนับถือ หรือสิ่งที่มีค่า สิ่งที่น่ารัก สิ่งที่ทะนุถนอม เช่น แก้วแก่นต๋า - ลูกรัก, แขกแก้ว - แขกผู้มีเกียรติ, เวียงแก้ว - พระนิพพาน เป็นต้น |
จ๋กกะหลิ้ง | จ฿กฯกหิ้ลฯง | [จกกะหลิ้ง] | ก.จี้รักแร้,ล้วงรักแร้; จ๋กกะหลี้,จ๋กเก๊าแฮ้ ก็ว่า |
พะ - พะ | พร-ระฯพ หรือ พ ที่มี ร กล้ำ ออกเสียงเท่ากับ พ ในภาษาไทยกลาง โดยที่ระวง " ฯระฯ " หรือ "ฯร" ที่กล้ำอยู่นั้น มิได้ทำหน้าที่เป็นตัวอักษร แต่จะทำหน้าที่เป็นเครื่องหมายให้ออกเสียงคล้ายกับ ph ในภาษาอังกฤษ โดยพ่นลมออกให้มากกว่าเวลาออกเสียงพยัญชนะ พ และไม่ใช้วิธีกล้ำเสียงเหมือนภาษาไทยกลาง ที่ถูกต้องนั้นต้องอ่านเป็น "ภ" แต่บังเอิญเสียงเหมือน "พ" จึงใช้ "พ" เป็นส่วนมาก และเนื่องจาก เสียงกล้ำไม่มีในภาษาล้านนา ในพจนานุกรมนี้ คำที่มี ระฯพ หรือ พร กล้ำอยู่จะไม่ออกเสียง ร, ล กล้ำ อย่างภาษาไทยกลาง เช่น พระครู - ระฯพระฯคู ออกเสียง พะคู, พรม - ระฯพ฿มฯ ออกเสียง พม, เพลง - เพลฯง ออกเสียง เพง เป็นต้น |