พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
บ่าตื๋นบ่าฯตืนฯ[บ่าตืน]น.กระท้อน; บ่าต้อง ก็ว่า
บ่าเต้าบ่าฯเตั้า[บ่าเต้า]น.แตงโม คนเมืองเรียกว่า ''บ่าเต้า'': แตงโม หรือ บ่าเต้า - เป็นไม้เถาล้มลุก เถาจะเลื้อยไปตามพื้นดิน ลำต้นเดี่ยวมีลักษณะกลมๆ เถาแข็งและเหนียว สีเขียวมีขนอ่อนปกคลุม ใบรูปสามเหลี่ยมยาว ดอกสีเหลือง ผลทรงกลมหรือทรงกระบอก เปลือกแข็งสีเขียวหรือเหลืองอ่อน บางสายพันธุ์มีลายบนเปลือกด้วย เนื้อข้างในสีแดงหรือเหลือง เมล็ดดำ มีส่วนประกอบของน้ำมาก รสหวาน
บ่าแต๋งบ่าฯแตงฯ[บ่าแตง]น.แตง - ชื่อไม้เถาล้มลุก มีหลายชนิด หลายสก..ล เถามีขนปกคลุม บางชนิดใบก็มีขนด้วย มีมือเกาะ ที่รู้จักกันแพร่หลาย เช่น แตงกวา แตงโม เป็นต้น; ดู...บ่าแต๋ง
บ่าแต๋งขี้ไก่บ่าฯแตงฯขี้ไก่[บ่าแตงขี้ไก่]น.แตงกวาที่ขึ้นค้างหรือราวเกาะ
บ่าแต๋งขี้ควายบ่าฯแตงฯขี้ฅวฯายฯ[บ่าแตงขี้ฅวาย]น.แตงกวาชนิดที่เลื้อยกับพื้นดิน
บ่าแต๋งซั้งบ่าฯแตงฯซั้งฯ[บ่าแตงซั้ง]น.แตงกวา/แตงร้าน ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''บ่าแต๋งซั้ง'' - แตงกวา หรือ บ่าแต๋งซั้ง เป็นพืชล้มลุก ลำต้นเป็นเถาเลื้อย มีลักษณะเป็นเหลี่ยม สีเขียวอ่อน มีขนขึ้นปกคลุมทั่ว มีมือเกาะ นิยมปลูกเพื่อใช้ผลเป็นอาหาร สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลายชนิด เช่น แกงจืด ผัด แตงกวายัดไส้ กินกับน้ำพริก หรืออาจแปรรูปเป็นแตงกวาดอง
บ่าแต๋งลายบ่าฯแตงฯลายฯ[บ่าแตงลาย]น.แตงไทย - ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''บ่าแต๋งลาย''; แตงไทย หรือ บ่าแต๋งลาย เป็นไม้ล้มลุก มีหลายพันธุ์ เถาแข็งและเหนียวจะเลื้อยไปตามพื้นดิน มีขนอ่อนปกคลุมตลอดทั้งลำต้นและใบ, ใบเป็นใบเดี่ยวขนาดใหญ่ ขอบใบหยัก ก้านใบยาว, ดอกสีเหลือง มีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ ผลมีขนาดค่อนข้างใหญ่ รูปร่างกลมยาว ขนาด 12-15 ซ.ม. ยาว 20-25 ซ.ม. ผลอ่อนสีเขียวมีลายสีขาวพาดยาว เมื่อแก่เปลือกเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ผิวเรียบเป็นมัน เนื้อในสีเหลืองอ่อนอมเขียว เมื่อสุกมีกลิ่นหอม รสหวาน, เมล็ดแบนรี สีครีม มีจำนวนมาก
บ่าแต๋งลายฝะหลั่งบ่าฯแตงฯลายฯระฯฝั่งฯ[บ่าแตงลายฝรั่ง]น.แคนตาลูป - ลักษณะคล้ายแตงไทย คนไทยมักเรียกว่า แตงเทศ แตงฝรั่ง หรือแตงไทยฝรั่ง ผลกลม ผิวสีขาว/เหลือง/เขียว/น้ำตาลคล้ำ/ขาวครีม ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ผิวผลหยาบ มีเปลือกแข็ง มีร่องลึกรอบๆผล มีลายคล้ายร่างแหหรือตาข่ายสีขาวหรือสีฟางแห้งคลุมตลอดผล (บางพันธุ์ไม่มี) ข้างในมีเนื้อสีส้ม รสชาติดี หวานฉ่ำ มีกลิ่นหอม
บ่าแต๋งอ้มบ่าฯแตงฯอ้฿มฯ[บ่าแตงอ้ม]น.แตงกวาขนาดใหญ่ เปลือกสีขาว ผลปุ้ม มีกลิ่นหอม
บ่าแต็๋บบ่าฯแตัปฯ[บ่าแต็บ]น.แก๊ป - ดินปืนชนิดที่ทำให้ระเบิดเป็นประกายไฟ มักทำเป็นเม็ดเล็กๆคล้ายกระดุม บรรจุบนแผงกระดาษ หรือเป็นม้วน ใช้กับปืนแก๊ป และปืนแก๊ปของเล่นเด็ก