พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
หวิ้นๆ | หิ้วฯรๆ | [หวิ้นๆ] | ว.หมุนติ้ว ใช้แก่ของสิ่งเล็ก เช่น บ่าข่างหมุนหวิ้นๆ - ลูกข่างหมุนติ้ว. ถ้าของใหญ่ใช้ เหวิ้นๆ |
ขึ้นดอยลอยห้วย | ขึ้นฯดอฯยฯลอฯยฯห้วฯยฯ | [ขึ้นดอยลอยห้วย] | ก.เดินทางไปทุกหนทุกแห่งด้วยความยากลำบาก |
หยาบก้าคะนอง | หยฯาปฯก้ลฯฯาระฯคนอฯง | [หยาบกล้าคระนอง] | ว.ดุร้ายน่ากลัว (มักใช้เกี่ยวกับสัตว์ป่า) |
ก๊องแกบ | ค้อฯงแกลฯปฯฯ,-แกลฯบ | [ค้องแกลบ] | น๑.มะกา - ไม้พุ่มยืนต้น ใบรีรูปไข่ มีรสขมและขื่น ใช้ทำยาได้ น๒.เถาวัลย์เหล็ก,รางแดง - ไม้ เถาเนื้อแข็ง ใช้ทำยาได้ |
ถ๋ะปะนา(บาลี-ฐปนา) | ถปนาฯ,ฐบนาฯ | [ถะปะนา] | ก.ยกย่องโดยแต่งตั้งให้สูงขึ้น,จัดตั้ง,จัดสร้าง; ถ๋ะปั๋นนา,ถาปะนา,ถาปั๋นนา ก็ว่า |
สะหว้ายแหล้ง | ส้ๆวฯายฯแห้ลฯง | [สะหว้ายแหล้ง] | น.เรียกผ้าสะไบว่า ผ้าสะหว้ายแหล้ง ก.สะพายแล่ง - เฉียงบ่า,พาดเฉียงบ่า; สะปายแหล้ง ก็ว่า |
หึ๋กเหว (ว สะกด) | หึกฯหยฯว | [หึกเหียว] | น.หุบเหว,ช่องว่างระหว่างเขา |
ยาง(ออกเสียงขึ้นจมูก) | ยางฯ | [ยาง] | น๑.กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ยาง''; กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ หรือ ยาง เป็นชาวเขากลุ่มใหญ่ที่สุด อาศัยอยู่หนาแน่นในบริเวณพื้นที่ป่าทางทิศตะวันตกของประเทศไทยบริเวณชายแดนไทย-เมียนมาร์ กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ครอบคลุม 18 จังหวัด คือ 7 จังหวัดในภาคตะวันตก ได้แก่ ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี สุพรรณบุรี อุทัยธานี และภาคเหนือ 11 จังหวัด ประกอบด้วย กำแพงเพชร สุโขทัย ตาก แพร่ น่าน ลำปาง ลำพูน เชียงใหม่ พะเยา และเชียงราย; รวมประชากรทั้งหมดในปี พ.ศ. 2560 ใน 1,930 กลุ่มบ้าน 125,673 หลังคาเรือน จำนวน 549,395 คน (รายงานโครงการสำรวจข้อมูลชุมชนกะเหรี่ยง โดยเครือข่ายกลุ่มเกษตรกรภาคเหนือ:- กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ มีชื่อเรียกหลากหลาย โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดอย่างชาวไทใหญ่และไทยวน (คนเมืองในล้านนา) มักจะเรียกว่า ''ยาง'' ประกอบด้วย ''ยางขาว'' ใช้เรียกกะเหรี่ยงสกอร์และกะเหรี่ยงโปว์, ''ยางเผือก'' ไม่ทราบที่มา, ''ยางเปียง'' เป็นคำที่หมู่คนชาวเหนือ(ชาวล้านนา)เรียก โดยคำว่า ''เปียง'' ภาษาล้านนาแปลว่า ''ที่ราบ'' ดังนั้น ยางเปียง จึงหมายถึงกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ตามบริเวณที่ราบ; ยางกะเลอ เรียกกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่บริเวณป่า เนินเขา หรือชายเขา; ''ยางป่า'' เรียกกะเหรี่ยงในหมู่ชาวไทย; กะหร่าง คนไทยในประจวบคีรีขันธ์ใช้เรียกกะเหรี่ยงทุกกลุ่ม; ''บามาคะยิน-Bama Kayin'' กะเหรี่ยงพม่า; ''ตาเลงคะยิน-TaLiang Kayin'' กะเหรี่ยงมอญ; ''กะเรง'' เป็นคำเรียกกะเหรี่ยงสะกอร์ในหมู่ชาวมอญ; น๒.นกยาง - นกชนิดหนึ่ง ปากแหลม ขายาว มีทั้งชนิดสีขาว สีเขียว สีน้ำตาล สีดำชอบหากินตามทุ่งนาชายน้ำ กินปลา แมลง สัตว์น้ำขนาดเล็ก ถ้าเขียน อฺยฺาง หมายถึงกาวหรือยางเหนียวหรือผลิตผลจากยางพารา; ดู...ยาง |
ควาก | ฅวฯากฯ | [ฅวาก] | ก.ขยายให้กว้างขึ้น |
ฝรั่ง | ระฯฝั่งฯ,ฝระฯหั่งฯ | [ฝรั่ง] | น๑.ฝรั่ง - ชาวล้านนาเรียกคนผิวขาว เช่น ชาวยุโรป หรือ อเมริกา เป็นต้น ว่า ''ฝรั่ง'' ผิวดำเรียก ''นิโกร'' เรียกคนอินเดีย ศรีลังกา ปากีสถาน หรือชาวอาหรับว่า ''แขก''; น๒.ฝรั่ง - ภาษาถิ่นเหนือ(กำเมือง) เรียก ''บ่าก้วย หรือ บ่าก้วยก๋า''; ดู...บ่าก้วย |