พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ก๊ะถา | คถา | [คถา] | ดู...กาถา |
เตียนก้าคิง | ทยฯรค่าฯฅิงฯ | [เทียนค่าฅิง] | น.เทียนขี้ผึ้งที่มีความสูงเท่ากับตัวและจำนวนเส้นด้ายไส้ของเทียนเท่ากับอายุของผู้เป็นเจ้าของที่ใช้ในพิธีสืบชะตาเปรียบกับวิถีชีวิตของคนเรา ถ้าจุดเทียนไฟติดดีให้แสงสว่างโชติช่วง ชีวิตก็เจริญรุ่งเรือง ถ้าเทียนไม่ค่อยติด หรือติดๆดับๆ ชีวิตก็อับเฉา เมื่อเทียนไหม้หมดก็เหมือนชีวิตเราทุกรูปทุกนามย่อมถึงกาลอวสานดับไปสู่ปรโลก จะเป็นมนุษยโลก สวรรค์โลก หรือนรกภูมิ ขึ้นอยู่กับกรรมที่ได้กระทำ |
ก่ำเบ้อ ออกเสียง ก่ำเบ้อ | กําเบิ้อฯ | [ก่ำเบ้อ] | น.ผีเสื้อ ถิ่นเหนือเรียก ''ก่ำเบ้อ'' - เป็นแมลงมีลำตัวประกอบด้วยวงแหวหลายๆวงต่อกัน จำนวน 14 ปล้อง เชื่อมยึดด้วยเยื่อบางๆ โดยไม่มีโครงกระดูก ปล้องแรกเป็นส่วนหัว ปล้องที่ 2-3-4 เป็นส่วนอก และปล้องที่เหลือทั้งหมดเป็นส่วนท้อง: ''ส่วนหัว'' มีตารวม รับภาพได้เร็ว มีหนวด 1 คู่ อยู่ระหว่างตารวม มีหน้าที่รับความรู้สึกในการดมกลิ่น มีงวงอยู่ด้านล่างใช้ดูดอาหารเหลวพวกน้ำหวานดอกไม้; ''ส่วนอก'' มี 3 ปล้อง มีขาปล้องละ 1 คู่ ปีกเป็นแผ่นบางๆ ๒ คู่ ดิดบนอกปล้องกลางและช่องสุดท้าย: ''ส่วนท้อง'' เป็นอวัยวะที่ใช้ในการสืบพันธุ์; กะเบ้อ,อี่เบ้อ ก็ว่า |
เจ็๋บต๊องต๋างแม่มาน | เจัปฯ | [เจ็บท้องตางแม่มาน] | สำ.เอาเรื่องของผู้อื่นมาเป็นเรื่องของตน,เดือดร้อนแทนผู้อื่นทั้งๆที่ไม่ใช่เรื่องของตน |
แจ่งเฮือน | แจ่งฯเริอฯร | [แจ่งเรือน] | น.มุมบ้าน |
ถะหนั๋ด | ระฯตัๆนฯด,ถัๆนฯด | [ตระหนัด,ถนัด] | ก.ถนัด - เชี่ยวชาญ,ชำนาญ,สันทัด เช่น เขาถนัดทางด้านการกีฬามาก ว.สะดวก เช่น ไม่มีรถจะไปไหนก็ไม่สะดวก, ชัดเจน,แม่นยำ เช่น มองไม่ถนัด |
ต๋ายเฮี่ย | ตายฯเร่ยฯ | [ตายเรีย] | ก.นอนตายตามที่ต่างๆ มักหมายถึงถูกฆ่าตายโดยจับผู้ร้ายไม่ได้ หรือตายเปล่า |
เปียร | พยฯร | [เพียร] | ว.เพียร - พยายาม,บากบั่น,ขยันหมั่นเพียร |
ฟู | ฟู | [ฟู] | ก.ขยายตัวขึ้น,พองขึ้น,พองโป่งกระจายตัว,ไม่จม,ไม่ตกต่ำ,ลอย |
...แต๊...ว่า | ...แท้...ว่าฯ | [...แท้...ว่า] | ว.มาก, อย่างยิ่ง เช่น งามแต๊งามว่า - สวยยิ่ง; ...ล้ำ...เหลือ ก็ว่า |