พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ฟอง | ฟอฯง | [ฟอง] | น๑.สิ่งที่มีลักษณะกลม เช่น ต่อมน้ำที่มีอากาศอยู่ข้างในผุดขึ้นเป็นรูปโป่งๆ น๒.ชื่อสัตว์น้ำไม่มีกระดูกสันหลังจำพวกหนึ่ง น๓.กระแส,คลื่น,เปลว,ลำ |
ใจ๋ดำ | ไจดำ | [ใจดำ] | ว.ใจดำ - ไม่กรุณา,ไม่เอื้อเฟื้อใคร,เห็นแก่ตัว |
หมอเป่า | หํมฯอฯเปั่า | [หมอเป่า] | น.หมอเป่า - หมอพื้นบ้านที่คนถิ่นเหนือ(คนเมือง) เรียกว่า ''หมอเมือง'' รักษาอาการเจ็บป่วยโดยใช้เวทย์มนต์คาถา ''เป่า'' ไปตามร่างกายผู้ป่วย เช่น เป่าตุ่ม เป่ามะเร็งผิวหนัง แผลเรื้อรัง ก้างติดคอ แมงกัดต่อย แผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก เป็นต้น บางครั้งอาจจะใช้สมุนไพรในการรักษาด้วย โดยเป่าประมาณ 5-7 วัน แผลก็จะฝ่อแห้งและหายขาด ''หมอเป่า'' เป็นหมอพื้นบ้านที่มีบทบาทต่อสังคมของคนในชนบท หมอเป่าได้รับการถ่ายทอดความรู้จากบรรพบุรุษ เช่น ปู่ ตา พ่อ หรือจากครูที่สืบทอดกันมา จึงเปรียบเสมือนแพทย์ที่พอจะรักษาอาการเจ็บไข้ได้ป่วยให้ผู้ป่วยได้ การคิดค่ารักษาอาจเป็นค่าตอบแทนเล็กน้อย เพื่อเป็นสินน้ำใจ หรือถ้าผู้ป่วยไม่มีเงินก็รักษาให้ฟรี เมื่อหายจากการเจ็บป่วย ก็จะจัดเตรียมของกินของใช้นำไปตอบแทน: ปัจจุบัน แม้จะมีโรงพยาบาล มีแพทย์แผนปัจจุบันที่ทันสมัย แต่ก็ยังมีชุมชนในชนบทที่ให้ความสำคัญกับ ''หมอเมือง หรือ หมอพื้นบ้าน'' และชาวบ้านก็ยังคงไปรักษาอยู่ ดังนั้น หมอพื้นบ้านจึงยังอยู่ได้อย่างเหนียวแน่น และการรักษาด้วยวิธีนี้ หากไม่มีผู้สืบทอดไว้ ก็จะไม่มีใครรู้จักภูมิปัญญาด้านนี้อีกต่อไป |
พิกจี่ | ฯระฯพิกฯจี่ | [พริกจี่] | น.พริกสด (พริกหนุ่ม) ที่ทำให้สุกโดยวางลงบนถ่านไฟร้อน |
ลูกขะแจ๋ | ลูกขแจ | [ลูกขะแจ] | น.ลูกกุญแจ - เครื่องมือที่ใช้สำหรับไขแม่กุญแจ มักทำด้วยเหล็กหรือทองเหลือง |
ไว้จีวิต | ไว้ชีวิตฯ | [ไว้ชีวิต] | กไม่ทำลายชีวิต,ปล่อยห้มีชีวิตอยู่ต่อไป เช่น ไว้ชีวิตนักโทษประหาร |
ลาบหลู้ | ลาปฯห้ลฯ | [ลาบหลู้] | ดู...หลู้ |
ดูต้าง | ดูท่าฯงฯ | [ดูท่าง] | ก.สะดวก,ไม่ขัดข้อง,คล่อง,ไม่ติดขัด; ยุท่าง,ยูท่าง,ลุต้าง,ลูต้าง ก็ว่า |
หนองใน | หนฯอฯงไน | [หนองใน] | ดู...มดตะขึ๋ด |
ไขต๋าพะเจ้า | ไขตาระฯพเจั้า | [ไขตาพระเจ้า] | ก.เบิกเนตรพระพุทธรูป |