พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
กิ๋น | กินฯ | [กิน] | ก1.กิน - โดยปกติจะหมายถึงกลืน เคี้ยว หรือดื่มเข้าไปทำให้ล่วงล้ำลำคอสู่กระเพาะ ถ้าพูดอย่างสุภาพจะใช้คำว่า รับประทาน ได้แก่อาหาร เครื่องดื่ม สิ่งของบริโภคต่างๆ ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''กิ๋น'' เช่น กิ๋นเข้า - กินข้าว, กิ๋นแลง - กินข้าวมื่้อเย็น, กิ๋นน้ำ - ดื่มน้ำ, กิ๋นเหล้า - ดื่มเหล้า, กิ๋นหมาก - เคี้ยวหมาก, กิ๋นยา - กลืนยา, กิ๋นมูลี - สูบบุหรี่; ก2. กิ๋น - ภาษาเหนือถือเป็นคำสุภาพเมื่อใช้กับต่างบุคคล ต่างสถานะ ต่างเวลา ต่างสถานที่้ เช่น กิ๋น - (เสวย ราชาศัพท์), กิ๋น - (ฉัน ใช้กับพระสงฆ์); ก3. กิ๋น ภาษาเหนือมีความหมายหลากหลายเมื่อใช้รวมกับคำอื่น เช่น มาบลืน กิ๋นง่าว กิ๋นได้ ฮากเลือด ฮูดเน่า ต่างก็หมายถึงกิน (รับประทาน) ที่สุภาพบ้าง ไม่ค่อยสุภาพ; ก4. กิ๋น - เมื่อใช้รวมกับคำอื่นยังมีอีกมากมาย เช่น กิ๋นแอบ - กินแรง, กิ๋นเหล้น - เหลาะแหละ, กิ๋นจิ๊ - ใช้จ่ายอย่างประหยัด, กิ๋นใจ๋ - ซาบซึ้งใจ, กิ๋นอ่วย - สุรุ่ยสุร่าย เป็นต้น |
ฮู | รู | [รู] | น.ช่องที่ทะลุหรือลึกเข้าไปในสิ่งต่างๆ,ถ้าเป็นช่องขนาดใหญ่มาก เรียกเป็นเฉพาะว่า ปล่อง หรือ อุโมงค์ เป็นต้น |
จ๋ดเส้น | จ฿ดฯเส้นฯ | [จดเส้น] | ก.บันทึกชื่อ,เขียนชื่อ,บันทึกรายการ |
ลักเยียะ | ลักฯเยยฯะ | [ลักเยียะ] | ก.งุบงิบ,ทำลับหลัง,แอบทำ |
ผ้าย | ผ้ายฯ | [ผ้าย] | ก.เดินทาง,เคลื่อนจากที่,ผ่านไปมา |
โหงบ่านาว | โห฿งฯบ่าฯนาฯวฯ | [โหงบ่านาว] | ก.โปรยมะนาวทิ้งทาน - ให้ทานโดยเอาสตางค์สอดในลูกมะนาวหว่านหรือโปรย ในงานบวชนาคหรืองานศพ เป็นต้น |
หนุ่ม | ห่นฯม | [หนุ่ม] | ว.หนุ่ม - ไม่แก่,อ่อน,เยาว์,ยังไม่ครบเกณฑ์ |
นกหงส์ | น฿กฯห฿ง์สฯฯ | [นกหงส์] | น.นกหงส์ - นกในนิยาย ถือเป็นนกในตระกูลสูง มีเสียงไพเราะ เป็นพาหนะของพระพรหม |
เอามื้อ | ´ามื้ | [เอามื้อ] | ก.ทำงานให้ผู้อื่นก่อนเพื่องานของตนเขาจะมาตอบแทน; เอาวัน ก็ว่า: ถ้าไปทำงานตอบแทนที่คนอื่นมาช่วย ก่อนนั้น เรียก ส้ายมื้อ |
ตำแก้วน้ำบนโต๊ะ | ทำฯแก้วฯนาฯบ฿นฯโท฿ะ | [ทำแก้วน้ำบนโทะ] | ก.วางแก้วน้ำบนโต๊ะ |