พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
ดืบๆ | ดืปฯๆ | [ดืบๆ] | ก.คืบ - กระดืบ อาการคืบตัวไปอย่างปลิงคืบ ตัวบุ้งคืบ หรือเด็กคลาน |
วันพะหั๋ส | วันฯระฯพหัสฯฯ | [วันพระหัส] | ดู...วันผั๋ส |
หญ้าสะแล็บ | ห้ยฯาสแลัปฯ | [หย้าสะแล็บ] | ดู...หย้าสะลาบหน้อย |
สังฆะม้าง | สํฯฆม้างฯ | [สังฆม้าง] | น.เครื่องสังฆทานที่ถวายเพื่อให้พระสงฆ์แบ่งกันเอง |
ห๋ดหย้อ | ห฿ดฯหยฯอฯ | [หดหย้อ] | ก๑.ย่นย่อ; ก๒.ระย่อ - ไม่คิดสู้หรือขาดกำลังใจเพราะกลัว |
ปั๋กใจ๋ | ปักฯไจ | [ปักไจ] | ก.จงใจ,ติดไว้ในใจ,ตั้งใจแน่วแน่ไม่เปลี่ยนแปลง เช่น ปักใจเชื่อ ปักใจรัก |
ปั๋กขะตืน | ปักขฯทืนฯ | [ปักขะทืน] | น.ปฏิทิน - มาจากภาษาบาลี ''ปฏิ'' หมายถึง 'เวียนกลับ' และ ''ทิน'' หมายถึง 'วัน' เมื่อนำทั้ง ๒ คำ มารวมกันมีความหมายว่า ''แบบสำหรับดู วัน เดือน ปี'' มีทั้งแบบจารึกบนก้อนหินหรือวัสดุอื่นๆ เขียน หรือพิมพ์บนกระดาษ นิยมทำเป็นตารางให้ดูสะดวก มีทั้งชนิดเป็นเล่ม เป็นแผ่่นตั้งแต่ ๑-๑๒ แผ่น แบบตั้งโต๊ะ แบบแขวน แบบพกพา: จากบันทึกทางประวัติศาสตร์ การพิมพ์ปฏิทินในไทยมีขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑๔ มกราคม พ.ศ.๑๘๔๒ ปลายสมัยรัชกาลที่ ๓ โดยหมอบรัดเลย์ เป็นเจ้าของโรงพิมพ์ ผู้มีผลงานทางหนังสือมากมาย |
ก๋บตู้ด | ก฿ปฯทูด | [กบทูด] | น.กบที่มีผิวปุ่มปม คล้ายคางคก ไม่มีพิษ อยู่ตามลำห้วย; ก๋บหิ๋ด ก็ว่า |
ต๋าวันแมน | ตาวันฯแมนฯ | [ต๋าวันแมน] | น.ดวงอาทิตย์โผล่ขึ้นขอบฟ้า,รุ่งอรุณ |
ฬ (ฬ) ออกเสียงเป็น ฬะ | ฬ | ฬ | ฬ (ฬะ) เป็นอักษรต่ำ ใช้ในคำที่มาจากภาษาบาลี หรือในคำไทยที่มาจากภาษาบาลีเช่น กีฬา - กีฬา (การเล่น,ความร่าเริง) จัตตาฬีสะ - จตตฯาฬีส (จำนวนสี่สิบ) จุฬาลักษณ์- จุฬาลักษฯฯณ์ (โฉมงาม,มีลักษณะเลิศ) ในภาษาสันสกฤตไม่มีตัว ฬ - ฬ ใช้ ในภาษาไทยเดิมมีที่ใช้บ้าง เช่น จักรวาฬ โมฬี ฬา ฬ่อ ปัจจุบันใช้เป็น จักรวาล โมลี ลา ล่อ หมดแล้ว ยังคงใช้อยู่เฉพาะที่เป็นตัวสะกดในแม่กน เช่น ทมิฬ ปลาวาฬ เหงื่อกาฬ. |