พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
ศั๋ทธาระฯศัทธฯาฯ[ศรัทธา]น.ศรัทธา - ความเชื่อ ความเลื่อมใส ความเชื่อมั่นในสิ่งดีงาม: บางทีใช้คู่กับคำว่า ประสาทะ เป็นศรัทธาประสาทะ ก.เชื่อ, เลื่อมใส, เห็นชอบ เช่น เขาศรัทธาในพระพุทธศาสนา
ศรีระฯศี[ศรี]น.ศรี - ความงาม,ความเจริญ,ความรุ่งเรือง,ความสว่างสุกใส,มิ่งขวัญ,สิริมงคล เช่น ศรีเรือน เป็นศรีแก่ตัว: ใช้นำหน้าคำบางคำเป็นการยกย่อง เช่น พระยาศรีสุนทรโวหาร
ศั๋ตถะหลูศัระฯตู[ศัตรู]น.ศัตรู - ข้าศึก,ปรปักษ์,ผู้จอง..ร,ฝ่ายตรงข้าม เช่น เขาสร้างศัตรูไปทั่ว: ผู้ทำลาย,ผู้เบียดเบียน เช่น ศัตรูพืช
ศาลศาลฯฯ[ศาล]น.ศาล - องค์กรที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดี โดยดำเนินการตามตามรัฐธรรมนูญ ตามกฎหมาย และในพระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย์ เช่น ศาลทหาร ศาลแพ่ง ศาลอาญา: ที่สำหรับเทพารักษ์ เทวดา เจ้าป่าเจ้าเขา วิญญาณ เป็นต้น สิงสถิต เช่น ศาลเจ้าพ่อคำแดง ศาลปู่แส๋ะย่าแส๋ะ
ศาสตร์ศาสระฯต์[ศาสตร์]น.ศาสตร์ - ระบบวิชาความรู้ มักใช้ประกอบหลังคำอื่น เช่น คณิตศาสตร์ ภาษาศาสตร์ วิทยาศาสตร์
ศีลศีลฯฯ[ศีล]น.ศีล - ข้อบัญญัติในศาสนา; ดู...สีล
ูศูทศูระฯท[ศูทร]น.ศูทร - วรรณะที่ ๔ ในสังคมฮินดู ได้แก่พวกทาสและกรรมกร
ษ ออกเสียง ษ๋ะษ ษ ษ (ษ๋ะ) เป็นอักษรสูง พบครั้งแรกในฐานะพยัญชนะต้น ในศิลาจารึกวัดช้างค้ำ อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ที่จารึกเมื่อ พ.ศ.๒๐๙๑ ซึ่งปรากฏร่วมกับอักษร ศ (ศ) และ ฤ (ฤ) ซึ่งใช้ในศัพท์ภาษาสันสกฤต แต่ปรากฏในฐานะพยัญชนะตัวสะกดในบันทึกส่งท้ายในการจารใบลานก่อนหน้านั้นแล้ว ไม่ปรากฏการใช้ทั่วไปในฐานะพยัญชนะต้น แล้วปรากฏใช้อีกระยะหนึ่งในรัชสมัยของพระเจ้ากาวิละแห่งเชียงใหม่ คือช่วงประมาณ พ.ศ.๒๓๓๐ แต่เป็นอักษรที่เรียกว่า "อักษรไทยนิเทศ" หรือ "อักษรขอมไทย" ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นเพราะได้รับอิทธิพลจากไทธนบุรี ส่วนแง่ที่ปรากฏฐานะพยัญชนะตัวสะกดนั้น จากการศึกษาของ ก่องแก้ว วีระประจักษ์ และ นิยะดา ทาสุคนธ์ พบว่าเป็นกระบวนการคลี่คลายมาจากการใช้ ษ-ษ ที่ใช้ในฐานะตัวสะกดมากกว่า ยังไม่พบการใช้พยัญชนะนี้ที่ปรากฏในภาษาล้านนาแง่ของพยัญชนะต้นของศัพท์ ที่มีอยู่นั้นมักเป็นพยางค์ที่สองของศัพท์ และที่พบแล้วก็มีจำนวนน้อยอีกด้วย เช่น รกษฯฯา-รักษา, รษี-รษี ซึ่งเห็นได้ว่ามีร่องรอยมาจากภาษาสันสกฤตอย่างชัดเจน (จาก-พจนานุกรมล้านนา-ไทย ฉบับแม่ฟ้าหลวง. ฉบับปรับปรุงครั้
ส ออกเสียง ส๋ะส ส (ส๋ะ) เป็นอักษรสูง เป็นทั้งพยัญชนะต้น ตัวสะกด และตัวตามในภาษาบาลีสันสหฤต เป็นต้น
ส๋กส฿กฯ[สก]น.ฉก - ชื่อหนึ่งของต้นตาว แต่ผลของต้นตาวที่เราใช้กินกับของหวานหรือไอศกรีม เรียกลูกชิด ก.พุ่งกัดหรืองับเหยื่อโดยเร็ว เช่น งูเห..าฉก, ฉวยหรือชิงไปโดยเร็ว เช่น ฉกกระเป๋า