พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์​ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
หยอดหยฯดหยฯ[หยอด]ว.แกร็น,แคระ,ไม่เจริญเท่าที่ควร. (ถ้าเขียน อยฯอฯด-อยอด หมายถึง ใส่ลงหรือเทลงคราวละน้อยๆ.
ยฺาส๋ะอยฯาสะ[อฺยฺาสะ]ดู...ยาซะ,ยาถุ๋
ฮูฮ่องรูร่อฯง[รูร่อง]น.ร่องสำหรับน้ำไหลผ่าน อย่าง ฮ่องเหมือง - ร่องเหมือง
ข๋ดขวาข฿ดฯขวฯา[ขดขวา]ก.ขยับไปทางขวา,เลื่อนไปด้านขวา
ไฮ่ไร่[ไร่]น๑.ที่ปลูกพืชและต้นไม้บนไหล่เขาหรือในที่ดอน น๒.จำนวนพื้นที่ ๔๐๐ ตารางวา หรือ ๔ งาน หรือ ๑,๖๐๐ ตารางเมตร (๑ เอเคอร์ = ๒.๕๒๙ ไร่); ไฮ่ผาสี ก็ว่า.
แยงแยงฯ[แยง]ก.ดูอย่างละเอียด,พิจารณาดูอย่างพินิจพิเคราะห์; แยงผ่อ ก็ว่า
เลี้ยงผีฝายล้ยฯงผีฝายฯ[เลี้ยงผีฝาย]ก.เลี้ยงอารักษ์ที่รักษาฝาย - มักทำเมื่อสิ้นสุดฤดูการทำนา ชาวบ้านจะรวบรวมเงินซื้อเครื่องเซ่นต่างๆ โดยแก่ฝายจะทำหน้าที่กล่าวอัญเชิญผีฝายมารับเครื่องเซ่น แล้วจุดธูปเทียน รอจนธูปเทียนดับ ถือว่าผีฝายกินเครื่องเซ่นสังเวยเสร็จแล้ว ชาวบ้านจะนำเนื้อ (ไก่ หมู วัว ควาย) ที่นำมาเซ่นไปปรุงอาหาร (ส่วนใหญ่จะเป็นลาบ) มารับประทานร่วมกัน นับว่าเป็นอุบายที่แยบยล ทำให้เกิดความรักความสามัคคี ดู แก่ฝาย ประกอบ
ก้นตั้งป้อดก้฿นฯทั่งฯพอฯด[ก้นทั่งพอด]ก.หกล้มก้นกระแทก; ก้นยอกป้อด ก็ว่า
แอ้วแหล้วแอ้วฯแห้ลฯวฯ[แอ้วแหล้ว]ว.งามสลวย,งามขำ,สวยไม่สร่าง
ขะปือเมืองขพืเมิอฯง[ขะพือเมือง]ว.กฎของเมืองที่ตั้งไว้ให้ชาวเมืองต้องปฏบัติอย่างเคร่งครัด เช่นสมัยโบราณกำหนดปิดประตูเมืองเวลา ๑๘.๐๐ น. คือย่ำค่ำ เปิดเวลา ๐๖.๐๐ น. เจ้าหน้าที่ต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัดเป็นกฎตายตัว เป็นต้น

สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2564-65 / Copyright 2021-22. All rights reserved.
จรีย์ สุนทรสิงห์ สำนักมรดกล้านนา จ.เชียงใหม่