พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
---|---|---|---|
สู้กั๋น | สู้กันฯ | [สู้กัน] | ก.ชอบกัน,เป็นชู้กัน,รักกัน,สมยอม |
กุ๋ม | กุม | [กุม] | ก๑.จับไว้,ทำให้อยู่ในอำนาจ,บังคับเช่น ผีกุ๋ม ก๒.เผา,ทำให้ร้อนระอุ เช่น กุ๋มไฟ ก๓.ดื้อดัน,บังอาจ |
ฮากโตน | รากฯโท฿นฯ | [รากโทน] | ดู...ฮากงูน |
แอบเอื้อม | แอปฯเอิ้อฯม | [แอบเอื้อม] | ก.ใกล้ชิด |
ยานเถิบเถิ้ง | ยานฯเถิปฯเถิ้งฯ | [ยานเถิบเถิ้ง] | ว.หย่อนยานมากๆ |
ล่ำเปิง | ลําเพิงฯ | [ร่ำเพิง] | ก.รำพึง - คิดถึง,คิดคำนึงอยู่ในใจคนเดียว,ใคร่ครวญ; ฮ่ำเปิง ก็ว่า |
เป๋นกำกึ๊ด | เปนฯคำฯคึดฯ | [เปนคำคึด] | ว.เป็นกังวล,ตรองไม่ตก,คิดไม่ออกบอกไม่ถูก |
คันนา | ฅันฯนาฯ | [ฅันนา] | น๑.ดินที่ยกขึ้นเป็นขอบกระทงนา. น๒.ดอกจอก - พังผืดกระเพาะอาหารหยาบของสัตว์เคี้ยวเอื้อง เช่น วัว ควาย ข้างในเป็นกลีบ, ดู...ดอกจอก |
ยุ้ม | ยุ้ม | [ยุ้ม] | ก.ขมิบ,กระหมิบ - บีบเข้าหรือเม้มเข้าซ้ำๆ กัน มักใช้แก่ปาก ช่องทวารหนัก และช่องทวารเบา, อาการที่กล้ามเนื้อขอบปากทวารทั้ง ๓ ทวารใดทวารหนึ่งรัดตัวเข้ามา |
วันหัวเลียงหมอน | วันฯห฿วฯรยฯงหมฯอฯร | [วันหัวเรียงหมอน] | น.วันหัวเรียงหมอน - เป็นวันที่ใช้หาฤกษ์งานมงคลสมรส ลักษณะการนอนของคนเราที่กล่าวไว้ในเรื่องนี้มีหลายอย่าง เช่น หัวจนหัว(หัวชนหัว)-นอนเอาหัวชนกัน เหยียดเท้าไปตรงกันข้าม, หัวสอดตี๋น(นอนเอาหัวสอดไว้ทื่ตรงเท้าของอีกฝ่ายผนึ่ง, หัวสุ๋บหว่างขา(นอนเอาหัวสอดซุกลึกเข้าไปกลางหว่างขาของอีกฝ่ายหนึ่ง) เป็นต้น ถือว่าไม่่เป็นมงคล แต่ ''หัวเรียงหมอน'' หมายถึง นอนชิดติดกัน หันหัวไปทางเดียวกันบนหมอนที่อยู่ในระนาบเดียวกัน การแต่งงานจะต้องหาฤกษ์หายามให้ดี ชาวล้านนาไม่นิยมแต่งงานในช่วงกลางพรรษา, เดือนคี่(เดือนเกี๋ยง ๓ ๕ ๗ ๙ ๑๑ เหนือ), วันศีลหลวง(ขึ้นหรือแรม ๑๕ ค่ำ), ไม่เป็นวันม้วยบ่าวสาว, ไม่เป็นวันเสียของเดือน, ฟ้าตีแส่งเศษดี และถูกต้องตามตำราว่า วันหัวเรียงหมอนตรงกับขึ้นแรมกี่ค่ำ |