พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา
โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์
เรียน 10 คำใหม่
| ออกเสียงล้านนา | อักษรล้านนา | เทียบอักษรไทย | ความหมาย |
|---|---|---|---|
| ยู | ยู | [ยู] | น.ไม้กวาด - ตามปกติหมายถึงไม้กวาดขนอ่อนที่ทำจากต้นก๋ง; ไม้ยู ก็ว่า |
| หื้อซ้ำ | หื้ซํา | [หื้อซ้ำ] | ก.ให้ทั้งหมด,ให้จนเกลี้ยง,ให้จนไม่เหลือ;หื้อซ้ำหื้อเสี้ยง,หื้อจ๋นเสี้ยง,หื้อเสี้ยง |
| ได้ก่า | ได้ก่า | [ได้ก่า] | ว.ได้แน่,ได้สิ,รับรองว่าได้ |
| ขนบืกๆ | ข฿นฯบืๆกฯ | [ขนบืกๆ] | ก.กรนเสียงดังครืดๆ |
| โหลน | โห฿ลฯร | [โหลน] | คำว่า ''โหลน'' ไม่มีที่ใช้และไม่มีความหมายอะไร แต่คำนี้ปรากฏในบทเพลงปลุกใจเพลงหนึ่ง เนื้อร้องมีว่า ''...ลูกหลานเหลนโหลนภายหน้า จะได้มีพสุธาอาศัย...'' ข้อความดังกล่าวทำให้เข้าใจได้ว่า ''โหลน'' น่าจะเป็นลูกของ ''เหลน'', คำที่ใช้เรียกวงศาคณาญาติของไทย(ไทยกลาง) เพื่อให้เข้าใจถึงลำดับญาติ มีดังนี้:- ''เทียด'' เป็นพ่อและแม่ของ ทวด, ''ทวด'' เป็นพ่อและแม่ของ ปู่ย่าตายาย, ''ปู่กับย่า'' เป็นพ่อกับแม่ของ พ่อ, ''ตากับยาย'' เป็นพ่อกับแม่ของ แม่, ''พ่อกับแม่'' เป็นผู้ให้กำเนิดแก่ ลูก, ''ลูก'' เป็นผู้มีกำเนิดจาก พ่อแม่, ''หลาน'' เป็นลูกของ ลูก, ''เหลน'' เป็นลูกของหลานที่เป็นลูกของลูก, ''ลื่อ'' เป็นลูกของ เหลน, ''ลืบ'' เป็นลูกของ ลื่อ, ''ลืด'' เป็นลูกของ ลืบ, แล้ว ''โหลน'' เป็นอะไร เป็นลูกของใคร; ดู...ลูก |
| ซิๆ | ซิๆ | [ซิๆ] | ว.ฝนตกปรอยๆ เช่น ฝนต๋กซิๆ - ฝน ตกปรอยๆ; ฝนตกซิกๆ ก็ว่า |
| ปุ้ม | ปุ้ม | [ปุ้ม] | ว.ลักษณะทรงกลมทู่หรือกลมม่อต้อ; ถ้าเป็นทรงกลมกระทัดรัด เรียก ป้อม เช่น บ่าขามป้อม - มะขามป้อม |
| ว่อม | ว่อฯม | [ว่อม] | น.หมวกผ้าหรือไหมพรมชนิดไม่มีปีก ใช้สำหรับเด็กอ่อนหรือพระสงฆ์ |
| จั๊ก | ชักฯ | [ชัก] | ก๑.ชัก - ดึงเชือกหรือด้ายเป็นต้นที่ผูกติดอยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เพื่อให้สิ่งนั้นเคลื่อนที่หรือเคลื่อนไหวไปตามต้องการ เช่น จั๊กธงขึ้นเสา - ชักธงขึ้นเสา ก๒.ดึง ขึ้นมา,ดึงออกมา เช่น จั๊กดาบ - ชักดาบ ออกจากฝัก, จั๊กปื๋น - ชักปืนออกจากซอง ก๓.อาการที่กล้ามเนื้อ ดิ้นกระตุกอย่างแรง เช่น จั๊กดึ๋กๆ - ชักดิ้นชักงอ |
| ตอกเส้น | ตอฯกเส้นฯ | [ตอกเส้น] | ก.การรักษาโรคที่เกิดจากเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อตึงหรือแข็งตัวเกินไป เช่น เส้นทับกระดูก อัมพฤกษ์ ปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ เป็นต้น โดยหมอเมืองใช้น้ำมัน (ที่ได้จากการเคี่ยวสมุนไพรหลายชนิดรวมกัน เช่น น้ำมันเลียงผา กระดูกงูเหลือม กระวาน เป็นต้น) ทาบริเวณที่จะรักษา ตอกเส้นด้วยไม้ตอกตามจุดต่างๆ ที่มีอาการ พร้อมกับเสกคาถาบนหัวค้อน เป็นระยะๆ สลับกับการตอก |