พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนาอักษรล้านนาเทียบอักษรไทยความหมาย
จวาดเจวดจวฯาดฯเจวฯด[จวาดเจวด]น.พรวดพราด,ทันทีทันใด; จาดเจด ก็ว่า
จวาบจวฯาปฯ[จวาบ]ก.ฮุบงับ,เอาเข้าไว้ในปาก; เช่น ปล๋าจวาบเบ๋ด - ปลาฮุบเบ็ด; หมาจวาบน่อง - หมางับน่อง: กวาบ,หงวาบ ก็ว่า
จว้ายจ้วฯายฯ[จว้าย]น.เรียกผ้าสไบว่า ผ้าจว้าย. ว.แฉลบ,เฉลียง,ไม่ตรง; จ๊วย,โจ๊ย ก็ว่า
จอชํอฯ[ชอ]น๑.บริเวณที่เป็นมุมขนาดใหญ่มักหมายถึงที่ซึ่งอยู่ห..างออกไปจากที่มีผู้คนมาก(ถ้าเป็นมุมอย่างมุมเมือง เรียกแจ่ง,ถ้าเป็นมุมเล็กๆ อย่างมุมห้อง เรียกจ๊อก) น๒.อุปกรณ์ที่เป็นที่แสดง ภาพนิ่ง/ภาพเคลื่อนไหว/ตัวหนังสือ หรือ ข้อความ เช่น จอภาพยนตร์ จอโทรทัศน์ จอคอมพิวเตอร์ เป็นต้น น๓.ปีที่ ๑๑ ของรอบปีนักษัตร มีหมาเป็นเครื่องหมาย ก.การปรุงอาหารประเภทผัก เช่นผักกาด ผักก..ด ผักหนาม เป็นต้น โดยเอาน้ำใส่หม้อตั้งไฟ ใส่กะปิ เกลือ ปลาร้า เมื่อน้ำเดือดแล้วใส่ผักลงไป (หากจะใส่กระดูกหมูก็ต้องต้มให้สุกก่อนที่จะใส่ผัก)ปรุงรสด้วยมะขามเปียก หรือมะขามสด และน้ำอ้อยงบ บางท้องที่นิยมใส่ถั่วเน่าแข็บผิงไฟ เมื่อจอเสร็จแล้วเรียกชื่อตามผักที่ใช้ เช่น ผักกาดจอ,ผักหนามจอ
จอผั๋กกาดชํอฯผักฯกาดฯ[ชอผักกาด]ก.การปรุงอาหาร ที่นิยมใช้ผักกาดเขียวกวางตุ้งกำลังออกช่อดอกสีเหลือง ชาวล้านนาเรียก ผักกาดจ้อน เป็นเครื่องปรุงหลัก ด้วยการปรุงโดยวิธีการ จอ; ดู...จอ
จ่อจอฯ[จ่อ]ก.นาบด้วยสิ่งที่ร้อน เช่นใช้เตารีดหรือถุงทรายร้อนนาบลงไปบนสิ่งของ; จ่า ก็ว่า
จ่อต๋องมูลีจอฯตอฯงมูลี[จ่อตองมูลี]ก.ใช้เตารีดหรือถุงทรายร้อนนาบใบตองอ่อนเพื่อใช้มวนบุหรี่; จ่าต๋องมูลี ก็ว่า
จ้อชํอฯ[ช่อ]น๑.ธงสามเหลี่ยมที่เอาด้านตรงข้ามกับมุมแหลมติดกับคันธง ขนาด และสีขึ้นอยู่กับการใช้ในบริบทของงาน ใช้ได้ทั้งงานมงคลและงานอวมงคล ทำด้วย กระดาษสา กระดาษว่าว หรือผ้า เป็นสีพื้นล้วนๆ หรือแต้มลาย ฉลุลาย ก็ได้ จ้อมี ๒ ชนิด ขนาดใหญ่มักใช้เป็นธงนำขบวนแห่ เรียกว่า จ้อจ๊าง หรือ ตุงจัย ขนาดจิ๋ว ขนาดเล็ก ยาวประมาณ ๕ - ๒๐ เซ็นติเมตร เรียกว่า จ้อน้อย มักใช้ประดับทั่วไปเช่น สะตวง เจดีย์ทรายในเทศกาลสงกรานต์ น๒.เรียกดอกไม้ที่กำลังผลิ เช่น จ้อลำไย น๓.เรียกดอกไม้หรือใบไม้ที่ออกเป็นพวง เช่น จ้อดอกเอื้อง - ช่อกล้วยไม้
จ้อจ๊างชํอฯช้างฯ[ช่อช้าง]น.ธงสามเหลี่ยมขนาดใหญ่ มักใช้แห่นำขบวน; ตุงไจ ก็ว่า
จ้อน้อยชํอฯน้อฯย,ชํอฯน้อฯ[ช่อน้อย]น.ธงสามเหลี่ยมขนาดจิ๋ว ขนาดเล็ก ยาวประมาณ ๕ - ๒๐ เซ็นติเมตร ขนาดจิ๋วมักใช้ปักในสะตวงขนาดเล็กมักใช้ประดับทั่วไป เช่นเจดีย์ทรายในเทศกาลสงกรานต์ เป็นต้น