ว.ขวัญเข้าท้อง - ชาวล้านนาเชื่อว่า สตรีผู้กำลังตั้งท้อง ที่เรียกว่า "แม่มาน" อาจเดินข้ามข้าวของเครื่องใช้ของผู้อื่น หรือบางครั้งไปเยี่ยมคนป่วย (ขวัญคนป่วยอ่อนแอมักออกจากเจ้าของ) ทำให้ขวัญของคนป่วยเข้าท้องแม่มาน ซึ่งแม่มานไม่ทราบว่าขวัญของผู้ป่วยเข้าท้องหรือไม่ จนกระทั่งคลอดจึงทราบ เนื่องจากเด็กมีอาการเจ็บป่วย ร้องไห้ไม่หยุด รักษาไม่หาย ญาติจะไปถามร่างทรง หรือหมอเมืองในชุมชนเพื่อทำนายทายทักว่าเกิดขึ้นจากอะไร ซึ่งจะต้องแก้ไขด้วยพิธี "ผ่าขวัญ"; ดู...ผ่าขวัญ

ก.ผ่าขวัญ - เป็นการผ่าหรือตัดความสัมพันธ์ที่เชื่อมโยงกันระหว่างเด็กกับขวัญของคนที่มาเข้าท้องของมารดาของเด็กขณะที่กำลังตั้งครรภ์(แม่มาน) เมื่อคลอดออกมาขวัญของคนเป็นที่เข้าจึงเป็นขวัญเดียวกับเด็กที่เกิด การผ่าขวัญจึงเป็นพิธีกรรมที่จะผ่าขวัญของคนสองคนให้ออกจากกัน เพื่อให้เด็กอยู่ดีสบาย ไม่ร้องไห้ ไม่ขี้แย พร้อมกับมัดมือรับขวัญเด็ก; ดู...ขวันเข้าต๊อง